Yurt dışı emekliliği, 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanun hükümlerine göre yapılmaktadır.

Yurt dışı emeklisi olabilmek için yurt dışındaki sürelerinin Türkiye’de borçlanılarak hizmet olarak kazanılması gerekmektedir. Borçlanılabilecek yurt dışı süreleri ise şunlardır; Türk vatandaşlarının yut dışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonundan her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerdir. Yurt dışı borçlanmasını çifte vatandaş olanlar da yapabilir.

Yurt dışı borçlanma süreleri, borçlanma yapan kişinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, Türkiye’de sigortalılığı yoksa 4/b sigortalılığı olarak kabul edilecektir. Örnek olarak, yurt dışına çıkmadan önce Türkiye’de 1 aylık SSK çalışması bulunan bayan A, Almanya’daki ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanmak isterse, bayan A’nın borçlandığı süreler SSK hizmeti gibi kabul edilecek ve bayan A SSK şartlarında emekli olacaktır.

Yurt dışı emeklisi olabilmek için Türkiye’ye kesin olarak dönülmesi ve yerleşilmiş olması gerektiği şeklinde halkımız arasında yaygın bir kanaat bulunsa da bu yanlıştır. Yurt dışı emeklisi olabilmek için 3201 sayılı kanunda yer alan Türkiye’ye kesin dönülmüş olması gerektiğinin anlamı; yurt dışındaki çalışmaların sona ermesi ve yurt dışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamalarıdır.

Yurt dışı emeklisi olabilmek için ödenilmesi gereken prim miktarı 3201 sayılı kanununun 4 üncü maddesine göre belirlenmektedir. Bahse konu kanunun 4 üncü maddesinde; “…Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32'sidir…” hükümleri yer almaktadır.

Kanun metnindeki hükümlere göre yurt dışı emekliliği için ne kadar prim ödenmesi gerektiğini bir örnekle açıklayalım.

ÖRNEK: Yurt dışına çıkmadan önce SSK sigortası olan ve yaklaşık 27 yıldır Almanya’da yaşayan 55 yaşındaki Ayşe teyze Almanya’da ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanıp Türkiye’den emekli olmak istemiştir. Ayşe teyzenin emekli olabilmesi için en az 5400 prim ödeme gün sayısına ihtiyacı vardır. Ayşe teyzenin prime esas asgari kazanç üzerinden borçlanma yapmak istediğini varsayarsak; (729,00 TL X 0.32 = 233,28 TL / 30 Gün = 7,78 TL) günlük borçlanma bedeli 7,78 TL olacaktır. Ayşe teyzenin emekliliği için 5400 gün borçlanması gerektiğinden (5400 gün X 7.78 TL = 42.012,00 TL) emekli olabilmesi için SGK tarafından kendisine çıkarılacak 42.012,00 TL tutarındaki yurt dışı borçlanmasına ait prim borcunu üç ay içinde ödemesi gerekmektedir.

Verdiğimiz örnek yurt dışı borçlanmasını tabandan yapmak isteyen bir kişiye aittir. Yani, yurt dışı borçlanması sigorta primine esas asgari (en düşük) ve azami (en yüksek) kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 32’sidir.

Günümüz itibariyle sigorta primine esas asgari kazanç 729,00 TL, azami kazanç ise, 4.738,50 TL’dir. İşte, yurt dışı borçlanması yaparak emekli olmak isteyen bir kişi, asgari ve azami kazanç arasından kendisine bir kazanç belirleyip, üstteki örnekte hesapladığımız gibi bunun yüzde 32’sini borç olarak ödeyecektir. Yurt dışı borçlanma tutarlarının dolar fiyatları esas alınarak ödenmesi uygulamasından, 17.04.2008 tarihli ve 5754 sayılı kanunun 79 uncu maddesiyle vazgeçilmiştir. Yurt dışı emeklisi olmak isteyen kişilerin örnekte açıklanan durumdan faydalanıp maddi olarak kendilerini hazırlamalarını önemle tavsiye ederiz.

Okur Sorularına Cevaplar

SORU 1: 17.04.1979 tarihinden beri Almanya’da isçi olarak çalışıyorum. 15.10.1963 doğumluyum. Türkiye’de hiç sigortalılığım yok. Ben Türkiye’den 55, 58 veya 60 yaşında emekli olsam illa 9000 iş günü mü ödemem lazım? 55 yaşından sonra Türkiye’den emekli olacak olursam kaç gün iş günü ödemem lazım? SSK şartlarında emekli olabilir miyim? (Bilal Bayram /Almanya)

CEVAP 1: Türkiye’de hiç sigortalılığınız olmadığı için yurt dışı borçlanması yaparak Bağ-Kur şartlarında emekli olabilirsiniz. Bağ-Kur şartlarında emekli olabilmek için en az 5400 gün ya da 9000 gün yurt dışı sürelerinizi borçlanarak hizmet olarak kazanmanız lazımdır. 5400 gün üzerinden borçlanırsanız borçlanma bedeliniz az emeklilik yaşınız yüksek çıkar. 9000 gün üzerinden emeklilik için borçlanırsanız borçlanma bedeliniz fazla emeklilik yaşınız düşük olur. Yurt dışı borçlanması ile emeklilik yaşınız, borçlanma yapılan süre kadar Bağ-Kur başlangıcınız geriye götürülmekte ve yaşınız buna göre belirlenmektedir. Ancak, Bağ-Kur şartlarında emeklilik yaşı ve prim ödeme gün sayısı yüksek olduğu için, siz Türkiye’ye döndüğünüzde bir yerde SSK’lı olarak çalışırsanız hem borçlanma süreleriniz SSK’da geçmiş gibi kabul edilir, hem de SSK şartlarında Bağ-Kur’a göre daha erken yaş ve düşük borçlanma bedelleriyle emekli olabilirsiniz.

SORU 2: 1964 doğumluyum. 1994’den beri Bağ-Kur mükellefiyim. Şu an mükellefiyetim devam etmektedir. Kanser hastasıyım ve tedavim devam etmekte. Malûlen emekli olabilmek için SGK’ya başvurdum. 1986’dan 1993’e kadar Arabistan’da çalıştım. Yurt dışı sürelerimi borçlandım ama bedelini ödemedim. SGK bana yurt dışı borçlanma bedelini yatır öyle malûllük işlemlerine başlayalım diyor. SGK’nın buna hakkı var mı? Bana yol gösterir misiniz? (Murat CENNET)

CEVAP 2: 5510 sayılı kanunun 26 ncı maddesine göre malûllük aylığından yararlanabilmek için en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup toplam 1800 gün veya başka birisinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olanlar için sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim ödenmiş olması gerekmektedir. Bu şartlarda sizin hiç yurt dışı borçlanması yapmadan da malûllük aylığı için hizmet süreniz yeterli. Bağ-Kur’a (SGK’ya) yurt dışı borçlanmasından vazgeçtiğinizi ve tarafınıza tahakkuk ettirilen primleri ödemek istemediğiniz ifadelerini içeren bir dilekçe yazın ve bir an önce malûllük aylığı işlemlerine başlayın. Bağ-Kur’a yurt dışı borçlanma bedeli dışında başka bir borcunuz yoksa yetkililer malûllük işlemlerinizi başlatmak zorunda.

SORU 3: Emeklilik yaşım geldi fakat 1 sene 3 ay pirim ödemem eksik. Bu durumu SGK’ya sorduğumda ödemem gerektiği söylendi. Bunun toplu ödeme vs. başka bir çaresi var mı? (Ayşegül AKSU)

CEVAP 3: Emeklilikte yaşla birlikte hizmet süresi koşulunun da yerine gelmesi gerekmektedir. Sizin emeklilik için yaşınızın tamam olup ta hizmetinizin dolmamış olması emeklilik şartlarını taşıdığınız anlamına gelmez. Bunun için emekli olmanızı sağlayacak olan 1 yıl 3 ay eksik kalan primlerinizi ödemeniz ve beklemeniz gerekir. Bunun toplu ödeme vb. yolu yoktur.


SORU 4: Emekli olanlardan emekliler derneği her ay 18 TL civarında kesinti yapıyormuş. Bu kesintiler geri alınabiliyormuş ama nasıl alındığını bilmiyoruz. Bu konuda sizden yardımcı olmanızı istiyorum. Konu hakkında bilgi sahibi olursak ona göre müracaat edeceğiz. (Bekir TEKELİOĞLU/KONYA)

CEVAP 4: Son günlerde kamuoyunda işçi emeklilerinin aylıklarından kendilerinin haberi olmadan farklı tutarlarda kesinti yapıldığı iddiaları yer aldı. Emeklinin maaşından hiçbir zaman kendi rızası olmadan herhangi bir dernek, vakıf ya da buna benzer kuruluşlar tarafından kesinti yapılamaz. Kesinti yapılabilmesi için ilgili dernek ya da kuruluş tarafından emeklinin rızasını içeren yazılı bir dilekçenin emekliden alınması gerekir. Sırf dernek üyesi olunduğu için emekliden kesinti yapılamaz. Siz de maaşınızdan kesinti yapılıp yapılmadığını, yapıldıysa kimin tarafından yapıldığını SGK’dan öğrenin, haksız yere, haberiniz ve rızanız olmadan yapılan kesintileri geçmişe doğru geri talep edin.

SORU 5: Askere giden bir işçinin geride bıraktığı bakmakla yükümlü olan kişilerin genel sağlık sigorta primini kişi askerden dönene kadar işveren öder mi?

CEVAP 5: İşverenden bahsettiğinize göre sözünü ettiğiniz kişinin sigortalı çalışan bir işçi olduğunu kabul ediyoruz. İşçiler 5510 sayılı kanun kapsamında 4/a sigortalısıdır. 4/a sigortalılarının ise askerde iken sigortalılıkları devam etmez. Çünkü işçi sigortası fiili bir çalışmaya dayanan sigortalılıktır. Bu itibarla, askere giden işçinin sigortalılığı olmayacağı için, hak sahipleri adına işveren tarafından genel sağlık sigorta primi ödenemez.

için başvuruda bulunmak istedim ama eşimin
NOT: İş dünyası ve çalışma hayatında karşılaştığınız sorunlara ve sosyal güvenlikle ilgili sorularınıza çözüm bulmak üzere, her hafta Perşembe günleri bu köşede sizlerle birlikte olacağız. Soru sormak için iletişim adresimiz; [email protected]