Muhalefetin Anayasa değişikliği paketine karşı çıkmasının en önemli argümanı “Anayasa’ya aykırılık” iddiasıdır.
Değişiklikten hayli etkilenecek olan yüksek yargı organları da bu iddiaya balıklama atlamış durumdalar.
Anayasa değişikliğinin Meclisten geçmesi ve yasalaşması durumunda Anayasa Mahkemesine başvuruyu ve muhtemelen iptal kararı çıkmasını normal ve yasal kabul edenler de var!
Ben de tam aksini düşünüyorum.
Bu iddia hem yasal değil, hem de hukuki değil!
At izinin it izine karıştığı bu hengamede herkes farklı bir yorumda ve farklı bir iddiada bulunuyorsa bizim söyleyeceklerimize de kimse lâf etmesin.
Üstelik, bir vatandaş olmaktan öte hukuk alanında az çok mürekkep yalamış birisi olarak bunu söylemeye hak ve salahiyetimiz olsa gerek.
***
Bir Anayasa değişikliğinin neden Anayasa’ya aykırılığından söz edilemez, tezimizi anlatalım.
Bir kere, adı ne olursa olsun herhangi bir düzenleme aynı türden, aynı kategoriden olmak kaydıyla yeni bir düzenleme yapılmasına imkan tanır.
Diyelim ki, bir yönetmelik günün şartlarına cevap vermiyor, bu durumda yeni bir yönetmelik çıkarır ve bir öncekini yürürlükten kaldırırsınız.
Düzenlediğiniz bu yeni hükümler, eski hükümlere aykırı da olabilir, zaten böyle olduğu için değiştiriyorsunuz.
Şimdi bu aykırılık var diye, eski hükümleri devam ettirip yeni hükümleri iptal mi edeceksiniz?
Böyle bir anlayışı kabul ettiğiniz taktirde, ilelebet hiçbir yönetmelik hükmünü değiştiremezsiniz!..
Bu örneğimizi, diğer bütün mevzuat düzenlemeleri için uyarlayabilirsiniz.
Mesela, “Genelge” çıkarırken de bu böyledir, “Yönerge” çıkarırken de!..
Tüzük” çıkarırken de böyledir, “Kanun Hükmünde Kararname” çıkarırken de!...
Nihayet “Kanun” çıkarırken de bu aynen böyle cereyan eder.
Bunların her biri, kendi içlerinde her türlü değişikliği kabul eder ve gerçekleştirirler.
Kanun Kanun’u değiştirir, Genelge de Genelge’yi...
Özetle, aynı kategoride olan mevzuat maddeleri, her zaman yasal olarak değiştirilebilir.
***
Anayasa değişikliği meselesine gelince, neden “aykırılık” iddiasından söz edilemez.
Herhangi bir yeni düzenlemede “aykırılık iddiası”nı meşru ve haklı kılacak iki sebep olabilir.
Birincisi, kategorinin farklı olmasıdır. Yani, o düzenlemenin aynı kuvvet ve eşit kategoride olmayıp bir alt seviyede yapılmış olmasıdır. Bu durumda, ancak bir üstündeki kuvvet ve kategoriye aykırılığı söz konusu olabilir.
Anayasa’nın üstünde bir yasa yoktur. Anayasa, Anayasayı değiştirebilir.
İkincisi, bu düzenlemenin bir üstündeki kategoride yer alan madde ve hükümlere aykırı olmamasıdır.
Mesela, yayımladığınız bir tebliğ, genelge’ye aykırı olamaz. Çünkü genelge, tebliğ’den bir üst seviyededir. Genelge de, yönetmeliğe aykırı olamaz. Çünkü, yönetmelik de tebliğin üstündedir. Aynı şekilde, Yönetmelikler Kanunlara aykırı olamaz, Kanunlar da Anayasa’ya aykırı olamazlar. Çünkü bunlar, eşit kategorideki düzenlemeler değildir ve bir üstündeki düzenlemelere aykırılık teşkil edemezler.
Anayasa’nın üstünde bir yasa olmadığına göre, ona aykırılıktan söz etmek de mümkün değildir.
Belki, Uluslar arası sözleşmelere aykırılıktan söz edilebilir.
***
Şimdi,soralım:
Anayasa’nın üstünde bir hukuki mevzuat olmadığına göre, bu “Anayasa Mahkemesi” nin pozisyonu ve görevi nedir?
Bu Mahkeme, Anayasa’nın üstünde bir kuvvet değildir, ancak Anayasa dışındaki mevzuatı Anayasa’ya aykırılık yönünden inceler ve karara bağlar.
İlgili 2949 sayılı Kanunun 18.maddesinde Anayasa Mahkemesi’nin bu konudaki görev ve yetkisi belirtilmiştir ve ilk fıkrası aynen şöyledir:
“Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM içtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıkları iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmak”
Yani, bu Mahkeme, şayet tümden değiştirilirse Anayasa’ya ve Anayasa’nın değiştirilen maddelerine bakamaz, ancak Anayasa’nın altında olan mevzuat düzenlemelerine bakabilir!
Peki, o zaman bu Anayasa’nın veya değiştirilen maddelerinin hukuka aykırılığına kim bakacak, kim denetleyecek?
Anayasa’yı çıkaran ve maddelerini değiştiren TBMM.
***
Son soruyla yazımızı bitirelim:
Ya Meclis yanlış yaparsa?
Onu da, halk yani millet denetleyecek ve değiştirecektir.
Yoksa, adama sormazlar mı?
Meclis duvarındaki “egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” levhasını “salon aksesuarı” olsun diye mi astınız!?