Peygamberlerin gönderilmesinin hikmetleri, hayata ve insanlığa kazandırdıkları maddî mânevî güzellikler sıralamakla tükenmez. Ancak birkaç maddede özetlemek gerekirse şu hususlar nazara verilebilir:

• İnsanın yaratılış ve dünyaya gönderilişinin en büyük gaye ve hikmetini öğrettiler.

• İnsanın hayatî sorularına cevap verdiler: “Ben kimim, sahibim kim? Beni bu dünyaya kim, ne için gönderdi, benden ne istemektedir? Nereden gelip nereye gidiyorum?” Ayrıca âfâkî tefekkür anlamında “Bu kâinatın yaratılışının sırrı, hikmeti nedir? Etrafımda gördüğüm canlı cansız varlıklar, bitkiler, hayvanlar, yer, gök niçin yaratılmışlardır? Kâinatın sonu ne olacaktır? ‘Ölüm’ denen şey nedir? Tekrar dirilecek miyiz?” gibi soruların da cevabını verdiler.

• Fert, aile ve toplumu terbiye edip, mutlu ve müreffeh bir hayat geçirmelerini sağladılar. • Herkesin rolünü belirleyip muhabbet ve adaleti tesis ettiler.

• İnsanların Allah’a karşı olan itiraz yolunu kapattılar: “Biz insanlara, cennetle müjdeleyip cehennemden sakındıran peygamber gönderdik—tâ ki kendilerine peygamberler geldikten sonra insanların Allah karşısında bir bahaneleri kalmasın...”35

• Maneviyât cephesinde olduğu gibi, maddi cihetten de insanlara rehber, önder ve üstat oldular.

• Bediüzzaman’ın orijinal ifade ve tesbitleriyle, “insandaki hayır ve kemâlâtın esası, insanlık âleminin kutup ve mihveri olan nübüvvet, evliya, asfiya, müdakkikleri, ağniyâ gibi sehavet ve keremdarları, adil hâkimleri ve melek gibi melikleri yetiştirdiler.”36

• İnsanların ihtilâfa düştüğü konularda hakka dâvet edip, Allah’ın rahmetini müjdeleyip azabından sakındırdıkları, bir âyette şöyle belirtilir:

“İnsanlar tek bir ümmet idi. Sonra ihtilâfa düşüp haktan ayrılınca, Allah onlara, rahmetiyle müjdeleyip azabından sakındıran peygamberler gönderdi.”37

• İnsanları kirlerden temizlediler ve aydınlattılar: “Kendi içinizden bir peygamber gönderdik ki, size âyetlerimizi okur, sizi inkâr ve günah kirlerinden temizler; size Kur’ân’ı, kâinatın gayesini, sırlarını ve daha bilmediğiniz nice şeyleri öğretir.”38

• Peygamberler, ilmi, hikmeti, yani tabiat kanunlarını ders verdiler: “Gerçekten Allah, mü'minler içinden bir peygamber göndermekle bir nimet bağışladı ki, onlara Allah’ın âyetlerini okur, onları günahlardan temizleyip hayra sevk eder. Onlara Allah’ın Kitabı’nı, hikmeti ve Sünnet’i öğretir. Yoksa onlar apaçık bir sapıklık içindeydi.”39

• Peygamberler, insanlık âleminden karamsarlığı, ümitsizliği, bunalımların tedavi şeklini gösterdi; hayatları zindana dönmekten kurtardı.

Dipnotlar:

35. Kur’ân, Nisâ, 165.

36. Lem’alar, s. 130.

37. Kur’ân, Bakara, 213.

38. ags., 151.

39. Âl-i İmrân, 164.