Şeyh Said ve arkadaşları, devletin gidişatını legal yollarla etkileme imkânına sahipler miydi? Hiç değilse prensipte, potansiyel olarak var mıydı bu imkân?

Bir siyasi parti kurup halkın oylarına talip olabilirler miydi mesela?

Yahut Halk Fırkası'nın milletvekili aday listelerinde kendilerine yer bulabilirler miydi?

Devletin bazı uygulamalarına itirazlarını Meclis çatısı altında özgürce -'Bazı kelleler gidecektir' diye tehdit edilmeden- dile getirebilirler miydi?

Tabii ki hayır.

Bırakın siyasi parti kurmayı, Meclis'te temsil edilmeyi...

Fikirleri doğrultusunda bir gazete, bir dergi bile çıkaramazlardı 1925'in Türkiye'sinde.

Hatta bir kitap bile basamazlardı.

Basarlardı, ama onun bedelini de başlarıyla öderlerdi.

Şapka İnkılabı'ndan iki yıl önce yazdığı bir risalede Şapka Kanunu'na muhalefet ettiği gerekçesiyle idam edilen İskilipli Atıf Hoca gibi...


* * *
"Devlete başkaldırmış olan Şeyh Said ve arkadaşları için nasıl anma töreni düzenlenir?" diye soruyorlar.

Halbuki şöyle sormaları gerekirdi:

"Tek parti diktatörlüğünde başkaldırıdan başka seçeneğe sahip olmayan Şeyh Said ve arkadaşlarına yapıştırdığımız hain yaftasının günümüz demokrasi ortamında gözden geçirilmesinden daha tabii ne olabilir?"


* * *
Diyarbakır'da idam edilişlerinin 85. yıldönümünde Şeyh Said ve 47 arkadaşını rahmetle anıyorum.

Mekânları cennettir inşaallah.