Bilindiği üzere, doğum borçlanması 5510 sayılı kanunun doğum borçlanmasıyla ilgili hükümlerini düzenleyen 41 nci maddesinde yer alan; “…4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri,… sigortalılıklarına sayılır.” hükmü gereği, 1 Ekim 2008’den sonra verilen bir borçlanma hakkıdır.

Sosyal Güvenlik Kurumu, (SGK) bahse konu yasa hükmünün uygulanmasıyla ilgili ilk olarak 2008 yılında 111 sayılı bir genelge yayınladı. Bu genelgeye göre, doğum borçlanması yapabilmek için belli başlı özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1) Kadının doğumdan önce mutlaka SSK’lı (4/a’lı) olarak çalışmış olması,
2) Doğum borçlanması yapılacak devrelerde kadın adına prim ödenmemesi,
3) Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde meydana gelmesi,
4) Çocuğun yaşıyor olması, gerekmektedir.

SGK’nın doğum borçlanmasıyla ilgili üstte sözünü ettiğimiz genelgesindeki hükümler kamuoyu tarafından oldukça fazla eleştiriler alınca, SGK tarafından doğum borçlanmasıyla ilgili 2009/106 sayılı yeni bir genelge yayınlandı. Aslına bakılırsa yeni çıkan bu genelgeden insanlarımız çok şey beklediler ancak 2009/106 sayılı genelgede doğum borçlanmasıyla ilgili şartlardan yalnızca “doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde meydana gelmesi” koşulu kaldırıldı. Doğum borçlanmasıyla ilgili diğer hususlar eski genelgedeki (2008/111) gibi aynen kaldı.

Son değişiklikle birlikte günümüz itibariyle SGK’ya doğum borçlanması yapacak kişilerin hangi hükümlere göre doğum borçlanması yapacaklarına ilişkin güncel ve önemli gördüğümüz bilgiler aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.

1) Kadının doğumdan önce mutlaka SSK’lı (4/a’lı) olarak çalışmış olması: Genelgeye göre borçlanma yapacak kadının doğumdan önce mutlaka SSK’lı (4/a sigortalısı) olarak sigorta tescilinin yapılmış olması gerekmektedir. Doğumdan önce Bağ-Kur’lu ya da Emekli Sandığı iştirakçisi olunması kadına borçlanma yapma hakkı vermemektedir.

2) Doğum borçlanması yapılacak devrelerde kadın adına prim ödenmemesi: Doğum borçlanması yapılacak devrelerde borçlanma yapılacak kadın adına isteğe bağlı sigortalılık primi de dahil 4/a, 4/b ve 4/c sigortalılık statülerinden dolayı prim ödenmemiş olması gerekmektedir. Prim ödenmiş süreler için borçlanma yapma imkânı bulunmamaktadır.

3) Bağ-Kur’lu (4/b’li) olunan devrelerde yapılan doğumlar için borçlanma hakkından faydalanılamaz: Bağ-Kur (4/b) sigortalısı iken ya da memur iken yapılan doğumlar için borçlanma yapılamaz. Ayrıca, son olarak Bağ-Kur’lu iken sigortalılıktan ayrıldıktan sonra yapılan doğumlar için de borçlanma yapılamamaktadır. Yani Bağ-Kur’u olup ta Bağ-Kur’u sona erdikten sonraki bir tarihte yapılan doğumlar için borçlanma yapılamaz.

4) 1 Ekim 2008’den önce SSK isteğe bağlı sigortalısı iken yapılan doğumlar borçlanılabilir. Ancak, 1 Ekim 2008’den sonra SSK isteğe bağlı sigortalılığı 4/b sigortalılığı gibi değerlendirildiği için, 1 Ekim 2008’den sonra isteğe bağlı sigortalı iken yapılan doğumlar için borçlanma yapılamaz.

5) 2925 sayılı kanun kapsamındaki kadın sigortalıların 506 sayılı kanun kapsamında ya da 4/a sigortalısı olarak tescilleri yoksa doğum borçlanması yapamamaktadırlar.

6) Doğum borçlanması yapabilmek için borçlanma talep tarihinde 4/a sigortalısı olma şartı yoktur.

7) 5510 sayılı kanundan önce 4/a kadın sigortalıları ücretsiz doğum ya da analık izni sürelerini borçlanıp hizmet olarak kazanamıyorlardı. 5510 sayılı kanunla birlikte kadın sigortalılara ücretsiz doğum ya da analık izni sürelerini borçlanma hakkı tanınmıştır.

8) Yurt dışı borçlanması yapanlar kadın sigortalılar da borçlanma yaptıkları süreler hangi sigortalılık statüsü kapsamında değerlendirilmişse ona göre statülerini belirleyecekler ve üstte belirttiğimiz hususlar doğrultusunda borçlanma yapıp yapamayacaklarını tespit edebileceklerdir.

NOT: İş dünyası, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve çalışma hayatıyla ilgili sorularınızı ve merak ettiklerinizi; [email protected] e-mail adresine yazın, sizin için cevaplayalım. Her hafta perşembe günleri farklı konu ve soru cevaplarıyla http://www.habervaktim.com adresinde, İş Dünyası ve Çalışanın Köşesi’nde buluşalım.