27 yaşında bir bayanım. Eşimi bir yıl önce geçirdiği kazada kaybettim. Şimdi 9 yaşındaki oğlumla yaşıyorum. Eşimin vefatından sonra çok yalnızlık çektim. Ailem İzmit'te yaşadığından bana yeterli desteği sağlayamıyor. Onlar sadece ekonomik olarak katkı yapmaya çalışıyorlardı. Eşimin ölümünden sonra çok kötü günler geçirdim. Oğlum babanın ölümünü kabullenemedi ve iyice içine kapandı. Bu yıl okula başladı ama kimseyle konuşmuyor küçük bir şeyde ağlamaya başlıyor. Kendimi pek düşünmüyorum ama ona nasıl yardımcı olabileceğimi de bilemiyorum. Geceleri uykuda babayı sayıklıyor, resimlerde babayı çiziyor, günlüğünde babaya olan hasretini anlatıyor. Bir anne olarak oğluma nasıl yardımcı olabilirim?

G. F.

Anlayacağı dilde anlatın

9, 10 yaş ve sonrası için, kayıp nesne çocuğun hayatında büyük bir travmaya yol açar. Çünkü çocuk, soyutlama yeteneğini geliştiremediğinden, olayların nedenlerini, sebep sonuç ilişkisini tam anlayamamakta yaşadığı acının tesiriyle, duygusal tepkiler geliştirebilmektedir. Bu duygusal gerilime bağlı olarak çocuk terk edilmişlik duygusuna kapılarak, kendini suçlamaktadır. Ebeveyn tarafından terk edildiğini düşünen çocuk, boşluk, depresyon ve buna bağlı olarak içedönüklük, yalnızlığa çekilme gibi tepkiler ortaya koyabilir. Çocuk yaşadıklarından kendini sorumlu tutabiliyor, yaptığı bir hatadan dolayı ebeveynin kendisini terk ettiğini düşünüp öfkesini kendisine çevirebiliyor. Ancak, çocuğun kayıp karşısında yaşadığı travmatik durum, aile bireylerinin yas süreci ve tepkileriyle de alakalıdır. Ailenin diğer bireyleri, duygusal paylaşım ve sevgi bağıyla bu dönemi atlatabilirlerse bunun olumlu yansımaları çocuğa da geçecektir. Dolayısıyla burada annenin tutumu çok önemlidir.

Siz mümkün olduğunca açık olun ve ölüm olgusunu çocuğa anlayacağı dilde anlatın. Çocuğun yaşadığı sorunların sizin durumunuzla da alakası var sanırım. Siz toparlanır ve her zaman çocuğun yanında olduğunuzu ona hissettirirseniz, çocuk bu durumdan daha rahat kurtulacaktır. Bu sıkıntılı günleri atlattığında geceleri sayıklamayı da bırakacaktır.

Çocuğum öfke nöbeti geçiriyor

İki çocuk annesiyim. Büyük oğlum sekizinci sınıfta ve ev içindeki sorunlarımda her zaman bana destek veriyor... Ama küçük oğlum öyle değil, her şeyden etkileniyor. Eşim, sinirli bir insan, evde sürekli kavga çıkarıyor. Ona çocukların yanında kendini tutmasını ve sakin olmasını söylüyorum daha çok öfkeleniyor. Öfkelendiğinde hem avazı çıktığı kadar bağırıyor hakaret ediyor hem de eşyaları kırıyor. Evlendiğim günden beri bu sorunlarla mücadele ediyorum. Eşimin ailesi o kadar iyi insanlar ki, her zaman bana destek veriyorlar ama onlar da oğullarına söz geçiremiyorlar. Küçük oğlum son günlerde öfke nöbetleri geçiriyor ve başını duvara vuruyor, parmaklarını ısırıyor, tıpkı baba gibi avazı çıktığı kadar bağırıyor. Acaba bu ciddi bir sorun mu yoksa zamanla düzelebilecek bir durum mu? Bu sorunu nasıl çözebilirim?

M. S.

Soruna bir bütün olarak bakınız

Aile içinde kavgalara şahit olan ve bu ortamda yaşamak zorunda olan çocuk, zaman içinde bu davranışı öğrenir. Bununla beraber, anne baba kendi aralarındaki katı ve kavgacı tutumlarını çocuğa yansıtırlarsa ve ona da şiddet uygular ya da cezalandırırlarsa, çocuk kendini değersiz ve dışlanmış hisseder ve gerek aile içindeki kavgacı tutumu gerek kendisine uygulanan katı kurallara karşı öfke geliştirir. Çocuk, öfkesini ifade edemediğinde bunu duygu ve davranışlarına yansıtarak, başını duvara vurabilir, kardeşine zarar verebilir ve aile bireylerine karşı tepkisel davranabilir.

Her anne gibi çocuğunuza yardımcı olmak istiyorsunuz. Ancak bunun için, öncelikle kendi aranızdaki sorunu ortadan kaldırmalı ve anlaşamadığınız konuları belirleyip, çözme yoluna gitmelisiniz. Ayrıca çocuğa öfkesine sebep olan sorunu ifade etmesi konusunda yardımcı olmalı, kızdığı öfkelendiği bir şey varsa bunu söyleme ifade etme hakkının olduğunu belirtebilir ve bunu sizinle paylaşmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca çocuğunuza öfke kontrolünü öğretebilir ve öfkelendiği durumlarda nasıl davranması gerektiğini belirterek, doğru davranışı hem sözel olarak hem de ilişkilerinizde ifade edebilirsiniz.