Malum bu yıl Evliya Çelebi’yi anma yılı. “Anma yılı” yerine “Anlama yılı” denilseymiş daha iyi olurmuş.
Dünyanın ciddi kültür, sanat, edebiyat ve tarih otoriteleri ile kurumları, Evliya Çelebi’yi anladı da bu iktidara kadar bir tek biz anlamak istemedik.
Geçmişte yapılan ihmallerin üzerinde durmanın bir faydası yok ama bugün yapılanların kıymetini bilmek için hatırlamakta fayda var.
Evliya Çelebi’yi; “anmak ve anlamak” için en azından 400 yıl sonra iyi şeyler yapılır oldu. Çeşitli eserler yayınlandı, paneller yapıldı, yazılar yazıldı.
•
İşte bu kitaplardan birisi de Türk Dil Kurumu Yayınları arasından çıktı ve eserin yazarı da TDK Başkanı Şükrü Haluk Akalın.
Türk Dil Kurumu, 2011 Evliya Çelebi anma etkinlikleri içerisinde Evliya Çelebi’ye özel bir yer ayırmış.
Seyahatname’nin tıpkıbasımının ve ansiklopedik yayımının yapılması, televizyon için belgeseller hazırlanması, uluslar arası bilimsel bir toplantı gerçekleştirilmesi, yurt içinde ve yurt dışında etkinlikler düzenlenmesi ve benzeri çalışmalara imza atılmış.
Şükrü Haluk Akalın ise Evliya Çelebi’yi anlattığı kitabında, Seyahatname’nin küçük bir özetini sunmuş.
•
Burada sözü yazara bırakalım:
“Yedi iklim, on sekiz padişahlık gezen; yetmiş yılı aşkın ömrünün elli bir yılını seyahatlerde, bir diyardan bir başka diyara uzanan yollarda, farklı şehirlerde, değişik ülkelerde geçiren bir gezgindir Evliya Çelebi.
Seyahat ettiği coğrafyanın yüz ölçümü, yaklaşık yirmi beş milyon kilometrekaredir. Bugün bu coğrafyada otuz devlet kurulmuştur. Evliya Çelebi’nin gördüğü, gezdiği, geçtiği şehir sayısı iki yüz elli yedidir.
Evliya Çelebi’nin Seyahatname adını verdiği eseri yalnızca Türk edebiyatının değil, bütün dünya gezi edebiyatının en büyük, en kapsamlı, en ilginç gezi kitabıdır. On ciltten ve yaklaşık dört bin sayfadan oluşur.
Türk edebiyatı, Evliya Çelebi’den sonra bu kapsamda ve nitelikte gezi kitabı yazan bir başka yazar kazanamamıştır.
Evliya Çelebi, “seyyah-ı âlem ve nedim-i beni-âdem” özelliği ile Türk ve dünya edebiyatının en ünlü gezi yazarı olmuştur. Ancak Evliya Çelebi’nin özellikleri bunlarla sınırlı değildir.
Evliya Çelebi; döneminin vakanüvisleri, hanedan ve saray tarihçileri gibi yalnızca sarayda olup bitenleri değil, yaşananları halkın gözüyle de anlatan bir tarihçidir. Saray duvarlarının dışında olup bitenleri bütün gerçekliğiyle yazıya döker.”
•
Şükrü Haluk Akalın, eserinde Evliya Çelebi üzerine o kadar farklı detaylara girmiş ki, seyyahımızın bilinmeyen yönlerini de anlatmış.
Kitabın sayfaları arasında yer alan Ahmet Hamdi Tanpınar’a ait şu söz, Evliya Çelebi’yi taçlandırmış. Tanpınar şöyle diyor:
“Ben Evliya Çelebi’yi tenkit etmek için değil, ona inanmak için okurum. Ve bu yüzden de daima kârlı çıkarım.”
Bilgi için: TDK 0312 426 81 24