Bir önerim var..

Anayasa uzlaşı komisyonu çalışmalarını sürdürsün. Üzerinde tam mutabık kalınan maddeler belirlensin. Mesela iki maddede anlaşma oldu. Başkent Ankara ve yönetim şekli Cumhuriyet’tir.. Diğerlerinde anlaşma olmadı..

Bu da bir ilerleme.

Daha sonra üçlü ve ikili uzlaşı arayışına gidilsin.. Zaten Meclis’te 4 parti var: AK Parti, CHP, MHP ve BDP..

Dört partinin anlaştığı maddeler belli. 3 partinin anlaştığı maddeleri not edelim.. Sonra iki partinin anlaştığı maddeler ve üzerinde hiç anlaşma olmayan maddeler.. Yani dört ayrı görüş var.

Daha önce aslında internette bu maddelerin interaktif bir şekilde tartışmaya açılması gerek.. Ama bu yapılmadı. Bilgi sahibi olunmadan kanaatler ortaya dökülüyor.. Uluslararası sözleşmeler, dünya gerçekleri neler, bu konuda bilimsel makalelerde ne deniyor, bu maddeler değişirse hangi kanunlar değişecek onları bir görmek gerek.

Bir de ben kendi önerimi oluştururken, acaba TÜSİAD, MÜSİAD, Hak İş, hukuk çevreleri, insan hakları örgütleri, meslek odaları ne diyor, bakmam gerek.. Bunları bileyim ki, ben hem katkı sağlayabileyim hem de tercihimi yaparken doğru yapayım.

Bu konuda henüz vakit geçmiş değil ama, doğrusu fazla bir ilerleme de sağlanamadı. STK, üniversiteler ve aydınlardan yazılı görüş bekleniyor. Sonra bunlar telif edilmeye çalışılacak. Kimse ötekinin görüşünü çok da öğrenme imkanına sahip olmayacak.. En azından kolay olmayacak bu iş.

Benim yeni önerim şu: Anayasa referandumunu iki dereceli yapalım..

Bugünkü Meclis tasarıyı alternatifli olarak hazırlasın.. Sonra halk Anayasa referandumunda oy kullanacakları seçsin.. Mesela 1000 kişide bir kişi. Baraj yok. Seçim bölgesi en az 100.000, normal 1 milyon kişi. 1 milyondan fazla nüfusu olan referendum bölgeleri 2’ye bölünecek. Her 1000 kişiye bir kişi seçileceğine göre 75.000 kişi seçiciler kurulunu oluşturacak..

Her siyasi parti aday gösterebilsin.. Hatta üniversiteler, 5 yıl önce kurulup, 1000’den fazla üyesi olan dernekler de aday gösterebilsin.. Bağımsız aday da olunabilsin.. Adaylar en az lise mezunu olsun. 18 ile 70 yaş arası herkes aday olabilsin ve oy kullanabilsin mesela..

Sonuçta bu 75.000 kişi, Anayasanın maddeleri ile ilgili tercihlerini tek tek işaretleyerek oy kullanabilir ve bu çok tercihli oy pusulaları, öğrenci seçme yerleştirme sistemindeki gibi, dijital ortamda okutularak sonuçlar ilan edilebilir..

Seçiciler seçilirken, mesela Anayasa değişikliği için evet ve hayır şeklinde bir oy da kullanılabilir. Böylece 1. etapta Anayasa kabul ya da reddedilir. Anayasa kabul edilirse, seçiciler kurulunun alternatifli tercihleri esas alınır. Eğer reddedilirse, seçiciler kurulunun göreve başlaması sözkonusu olmaz..

Burada önemli olan şu: Dar çevre ve tam temsil. Toplam, genel olarak Anayasa değişikliğinin bütünü Evet/Hayır şeklinde belirleniyor. İhtilaflı konularda ise hakemler, yani 2. seçiciler kurulu tercihte bulunuyor..

İlk derecede evet hayır tercihi, katılım ve Anayasanın kabulündeki yüksek iştirak açısından önemli. Çünkü dörtlü tercih, hatta hükümet alternatif bir 5. tercih de koyabilir, sonuçta toplam oy 5’e bölüneceği için kabul oranı teknik olarak düşük görünecektir..

Biraz karışık gibi gözükse de sanıldığı kadar karışık değil. Türkiye’de intihab-ı sani ilk kez kullanılmıyor. Amerikan başkanlık seçimleri de buna benzer bir şekilde yapılıyor mesela..

Meclis çözemiyorsa, bırakın halk çözsün. Halkın çözümüne karşı çıkan varsa, kim, onu da bir görelim.

Meclis çözüm adresidir. Eğer birileri çözümün önünde engel oluşturuyorsa, bırakın kararı halk versin.. Temsili demokrasinin tıkandığı yerde doğrudan demokrasi çözüm olabilir..

Bu iş geciktirilmemeli ve aceleye de getirilmemeli..

Efradına cami, ağyarına mani bir iş yapmak zorundayız. Katılımcı, çoğulcu, şeffaf, adaletten, barıştan, özgürlükten yana bir Anayasa, bir toplumsal sözleşme, bir teşkilatı esasi kanunu yapmak istiyorsak, bu hedefe ulaşmak için geçmişi ve geleceği, zamanı doğru okumamız gerek..

Selam ve dua ile.