Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinin altıncı kuşaktan torunu ve gazetemiz yazarlarından Belkıs İbrahimhakkıoğlu, önceki gün büyük dedesini anlattı.

Türk Edebiyatı Vakfı’nın Çarşamba toplantıları kapsamında hazırlanan programda, Belkıs İbrahimhakkıoğlu’nun yanı sıra Marifetname’yi sadeleştiren Cafer Durmuş da Marifetname hakkında bilgiler verdi.

Bizim ülkemizde yayınlanan hemen bütün eserlerde, nedense sıklıkla batılı kimselerin sözlerine yer verilir. Bu anlayışı hep bir aşağılık kompleksi olarak görürüm.

Oysa batılı toplumların sosyal yaşama dair hiçbir değer yargıları, gelenek, görenek, örf ve adetleri yokken, biz yedi düvele insan ilişkileri ve hayatı öğretiyorduk. Geçelim.

¥

“Dil insanın terazisidir” diyen İbrahim Hakkı Hz.leri, 230 yıl önce neler söylemiş bir bakalım. Ama önce, Efendiler Efendisi (s.a.v.)’in bir Hadisi Şerifi’nden yola çıkalım.

Rasûlullah (s.a.v.) buyurdular:

“İnsanları yüzüstü cehenneme sürükleyen, dillerinin söylediğinden başka nedir ki? Kim Allâh’a ve âhiret gününe inanıyorsa, ya faydalı söz söylesin veya sussun, zararlı söz söylemesin! Sizler hayırlı söz söyleyerek kazançlı çıkınız; zararlı söz söylemeyerek rahat ve huzûra kavuşunuz.” (Hâkim, IV, 319/7774)

¥

İbrahim Hakkı Hz.lerinden:

Tatlı söz söylemek ve selâmı yaymak sünnettir. İnsanların sevgisini kazandırır.

Güzel söz söylemeyi alışkanlık hâline getirmek, kişiyi maksadına ulaştırır. Dilin doğru ve dürüst olması, insanın kurtuluşudur.

Çok konuşmak, kulaklara bıkkınlık verir. Bir şeyde bıktıracak derecede ısrarcı olmak, o şeyin yasaklanmasına sebep olur.

Suskunluğun çok olması, vakar ve ağırbaşlılığa sebep olur. Susmak, aklın zîneti ve cahilin örtüsüdür.

Çok gülmek hafifliktir ve ayıplanmaya sebep olur. Çok gülmek kalbi öldürür.

Fazla boş laf etmek, câhillik alâmetidir. Lafın fazlalığı, mânânın noksanlığına işarettir.

Dil insanın terazisidir, âlim ve cahili ayırıcıdır.

Ahlâkı güzel olan yumuşak söyler. Allah’ı tanıyan kişi insanlardan özür diler. Özür dileyenin özrünü kabul eyle.

Elinden geldiği kadar kusurları affet, ayıpları görmezden gel. Af ihsanların en güzelidir.

Hikmetin başı insanlarla iyi geçinmektir. İnsanın rıfk ve cömertliği, düşmanına kendini sevdirir. Hilmin zekâtı güzel idaredir. Kudretin süsü insaf ve adalettir.

Büyüklenmek telefin esasıdır. Kanaat kolaylığın özü, tamah fakirin felaketidir.

Hakka yaklaşmak yalvarmakladır. İnsanlara yaklaşmak ise onlardan bir şey istememekledir.

İyi insan, güzel hareketleri kendi üzerine borç bilir ve bunları yerine getirir.

Başa kakıcı alçak insanlar ise geçmişte yaptıkları iyilikleri halk üzerinde bir borç bilip almaya çalışırlar.

Sevginin sebebi cömertliktir. Cömertlik insanın süsüdür. Efendilik cömertlikle olur.

Tevazu ilmin meyvesidir. Tevazu şeref süsüdür. Tevazuun meyvesi yükselmektir. Kanaatin meyvesi azizliktir.

Ülfetin sebebi vefadır. Ayrılığın sebebi ihtilaftır. Fakirliğin sebebi israftır.

İnsanlardan utanmayan Allah’tan haya etmez. Sana söz getiren, senden de söz götürür.