Yeni yılın ilk ayında Avrupa'yı rahat bırakan kredi derecelendirme kuruluşları yeniden "Yaşlı Kıta"ya yüklenmeye başladılar. "Moody's" dün "AAA" notuna sahip üç ülkeyi (İngiltere, Fransa ve Avusturya) negatif izlemeye aldı. Bu "Üçünüzün de yakında notlarını düşüreceğim" uyarısı demek oluyor.
O kadarla yetinmedi "Moody's"; 6 Avrupa ülkesinin de notlarını düşürdü: İtalya, İspanya, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Malta. Hayır; Yunanistan'a ilişmedi, çünkü Komşu'nun notu zaten dibe vurmuş durumda.
"Moody's"in darbesi en çok İspanya'yı sarstı; çünkü bir gün önce de "Fitch" ve "Standard and Poor's" 15 İspanyol bankasının notunu düşürmüştü.
Aslında bir kısır döngü bu.
Kredi derecelendirme kuruluşlarının her not indirimi, ilgili devletin borçlanma maliyetini yükseltiyor, dolayısıyla kamu maliyesini daha da bozuyor; sonra bu bozulma gerekçe gösterilerek not yeniden düşürülüyor... Böyle sürüp gidiyor.
Bu kısır döngü kurbanlarının en somut örneklerinden biri İspanya. Rakamlarla, eldeki son resmi verilerle anlatayım.
***

- İspanya'nın kamu borcu son 10 yılda şöyle bir gelişme izledi: 2000'de 305 milyar avro, 2001'de 307 milyar avro, 2002'de 312 milyar avro, 2003'te 309 milyar avro, 2004'te 319 milyar avro, 2005'te 319 milyar avro, 2006'da 313 milyar avro, 2007'de 307 milyar avro, 2008'de 358 milyar avro, 2009'da 475 milyar avro, 2010'da 552 milyar avro. Dikkat ederseniz, borç tutarındaki artış küresel ekonomik krizin patlak verdiği 2008'de başlıyor, krize bağlı olarak ekonominin bozulması, bunun sonucunda kredi derecelendirme kuruluşlarının peş peşe not indirimine gitmeleriyle zirveye tırmanıyor. Bir cümlede özetlemek gerekirse; 2010 yılı sonunda İspanyol devletinin 552 milyar avro borcu vardı.
- İspanyol hazinesinin söz konusu 10 yılda ödediği borç faizlerine de göz atalım: 2000'de 17 milyar avro, 2001'de 17 milyar avro, 2002'de 18 milyar avro, 2003'te 20 milyar avro, 2004'te 19 milyar avro, 2005'te 19 milyar avro, 2006'da 17 milyar avro, 2007'de 16 milyar avro, 2008'de 17 milyar avro, 2009'da 17 milyar avro, 2010'da 23 milyar avro. Bu verilerin tek cümlede özeti de şu: İspanyol hazinesi 10 yılda toplam 200 milyar avro faiz ödedi.
- Ya borcun ana parasından yapılan ödemeler? Şöyle: 2000'de 55 milyar avro, 2001'de 56 milyar avro, 2002'de 61 milyar avro,
2003'te 73 milyar avro,
2004'te 70 milyar avro,
2005'te 66 milyar avro,
2006'da 61 milyar avro,
2007'de 59 milyar avro,
2008'de 65 milyar avro,
2009'da 108 milyar avro,
2010'da 146 milyar avro. Yine tek cümleyle özeti: İspanyol hazinesinden 10 yılda borç ana para ödemeleri olarak toplam 820 milyar avro çıktı!
200 milyar avro borç faizi ödemesi, 820 milyar avro borç ana para ödemesi... Toplamı: 1 trilyon 20 milyar avro. Ve İspanyol devleti hâlâ 552 milyar avro borçlu!
Böyle bir düzen olur mu? Böyle bir sistem nereye kadar yürütülebilir? Böyle bir sistemde bir devlet ya da en azından bir devletin hazinesi ne kadar ayakta kalabilir?
Bir soru daha: Bir gün gözükara bir hükümet işbaşına gelir de, "Ödemiyorum" derse, ne olur?