Aşağılık komleksinin temelinde kişinin kendisiyle ilgili yetersizlik ve değersizlik duygusu vardır. Kendini güçsüz, yetersiz ve değersiz hisseden kişi, komleksini iki şekilde ortaya koyar. Ya küçük şeylerden etkilenir, alınır ve insanlardan uzaklaşır. Ya da, tam tersi bir durum sergileyerek, karşısındaki kişiyi adam yerine koymaz, es geçer, çamur atar, karalar. İkinci kısım çok daha sıkıntılı bir durumdur ve kişiyi narsizme, bencilliğe götürür.

Bencilliğin altında da kişinin komleksleri ve yalnızlığı vardır. Kendini yetersiz gören ve bu duygunun verdiği acıdan kaçan kişi, hayal dünyasında kendini olmak istediği gibi görür ve insanlarla ilişkilerini de bu kalıplarla kurar. Bencilliğini gizleyerek, kendisinin iyiliksever, erdemli, şefkatli, başarılı ve aktif biri olduğunu düşünür. Ama kuyunun dibinde acı, korku ve yetersizlik duygusu vardır. Bizler ise sadece kuyunun yüzeyini görür ve aldanırız. İnsan kendinden ve yetersizliğinin verdiği acıdan kaçmaktadır ama çoğu zaman bunu kendisi de fark edemez. Çünkü kendinden kaçtıkça, sorununu görmekten uzaklaşmakta ve insanların kusuruna yönelmektedir. Bu kimselerin sürekli insanların kusurlarıyla meşgul olduklarını ve kendilerini övdüklerini görürsünüz. Kendilerini aynada göremediklerinden insanları ne kadar sıktıklarının farkına da varamazlar.

Hangi görüntülerle ortaya çıkarsa çıksın, eğitimciler, komlekslerin temelinde çocukluk dönemine ait kırılmaların, örselenmelerin ve olumsuz ebeveyn tutumlarının etkisi olduğunu söylüyorlar. Yani anne baba, öğretmen ya da çocuk için otorite olarak kabul edilen kimselerin olumsuz tutumları, çocuğun yoksun bırakılması onda bir tür değersizlik duygusuna yol açabiliyor. Bu nedenle çocuklarla ilişkilerimizin önemini dikkate almalı ve yaptığımız küçük bir hatanın onun bütün yaşamını etkileyebileceğini unutmamalıyız.