İnsan yaşadığı çevre ile sürekli etkileşim halindedir. Bu etkileşim neticesinde bilinçli ya da bilindışı bir takım süreçlerden geçer. Yani çevreden aldığı geribildirimler ile "değerliyim" ya da "değersizim" yargısına varır. Çünkü benlik kişinin çevre ile ilişkilerinden beslenir ve desteklenmeye ihtiyaç duyar. Kişi değersizlik duygusuna kapıldığında duygusal ve sosyal bütünlüğünü korumak için kendince çözümler üretir.

İnsanoğlu duygu, düşünce ve inanç bağlamında kendinden olan kimselere yakınlaşırken diğerlerine uzak kalır. Yani müşterek özellikler insanların bir araya gelmelerini sağlayarak paylaşma ve dayanışma ilişkilerini geliştirir. Ama bu, hiçbir zaman farklı düşünce ve inanç biçimlerini dışlamayı gerektirmez.

Toplumda inanç temelli dışlanmayı yaşamayan yok gibidir. Eğer inancınıza bağlı kalmışsanız, sizin aşırıya kaçtığınızdan, kendini beğenmişliğinizden, gericiliğinizden, çağ dışılığınızdan, anti modernliğinizden söz edilir ve bir şekilde dışlanırsınız. Hatta kendinizden gördüğünüz insanlar tarafından dahi geri çevrilebilir, iş imkanı bulamazsınız. Böyle durumlarda, güçlü bir irade ve sarsılmaz bir imana sahip iseniz, yaşananların bir imtihan olduğunu bilir ve dışlanmanın getirdiği tahribatı en az zararla atlatabilirsiniz. Maddi kayıplarınızı ise bir imtihan vesilesi olarak görür ve telafi yoluna gidersiniz. İman, irade ve istikrar bakımından zayıf, Allah'ın ne dediğinden ziyade insanların ne düşündüğüne takılanlar ise, dışlanmanın sonucunda büyük zarar görürler. Bu durumda yaşanan dışlanma kişinin benliği üzerinde tahribata yol açabilir. Zira benliğin en temel görevi bütünlüğünü ve tutarlılığını korumaktır.

Çevreniz ya da yakınlarınız tarafından değersiz olduğunuza dair bir yükleme yapılıyorsa bundan zarar görebilirsiniz. Böyle durumlarda, "Allah var ümitsizlik yok" diyecek güce sahip değil iseniz, bu olumsuz mesajları içselleştirerek kendinizi yetersiz ve değersiz görebilirsiniz. Fakat bu dünyanın bir imtihan diyarı olduğunu bilip ve Allah için sevmek kadar Allah için katlanmanın da değerli bir iş olduğunu idrak ettiğinizde, yaşananların birer saman alevi kadar cılız ve zayıf olduğunu hissedersiniz. Nihayetinde ölüm var, ahiret var, sorgu sual ve adalet var. Ve Allahın dinine sımsıkı sarılanlar için Cennet var.