Onca bilgilendirmeye rağmen bazılarının hala dilinde dolaşıyor:
“Efendim, kurban yerine sadaka versek daha iyi değil mi?”
Ve ardından, güya insani gerekçelerini şöyle sıralıyorlar:
“Hem milyonlarca hayvanın kanı akmaz!
Hem de verilen paradan fakirler daha çok yararlanır!”
İlk bakışta, makul, mantıklı ve masum gibi görünüyor değil mi?
Ama hiç de öyle değil!
***
Bir kere, kurban kesme işi; sadece hayvan boğazlamaktan ibaret değil!
Ama, ülkemizde kurban günlerini “kanlı bayram” olarak niteleyenler bile var!
Her şeyden önce bunun bir “ibadet” olduğu göz ardı ediliyor!
Sanki, her gün sofralarını süsleyen et yemekleri, onlara semadan yağıyor!
Neden, kurban dışında kesilen hayvanlar için bir şey denmiyor da, iş kurbanlık hayvanlara gelince birden tenkitler, tepkiler çoğalıyor, bu ayrıca ele alınması gereken bir konu!
Şimdi biz, “kurban yerine sadaka versek, bu ibadeti yerine getirmiş olur muyuz?” sorusunun cevabına dönelim.
***
Her şeyden önce kurban; başlı başına bir ibadettir, dedik.
Ve bu ibadetin; bir takım şartları, rükünleri, amaçları ve hikmetleri mevcut.
Sadaka vermek, bu da ayrı bir ibadet.
Dolayısıyla, kurban kesmekle sadaka vermeyi birbirine karıştırmamak lazım.
Bunlar, birbirlerinin alternatifi değil ki!
Nasıl, namaz orucun alternatifi değilse, sadaka da kurbanın alternatifi değil!
İkisinin birbirinden farklı özellikleri ve sonuçları var.
Belki kurban ibadetinin içinde sadakayı bulabilirsiniz ama, sadakanın içinde kurban ibadeti yok!
Nasıl alternatif olsun?!
***
Bazıları şöyle diyor:

“Kurban Allah’a yaklaşmak demektir, bu sebeple sadaka vererek de Allah’a yaklaşmış ve böylece kurban ibadetini de yerine getirmiş oluruz.”
Bu, kurban ibadetini çarpıtan ve aslından uzaklaştıran bir yaklaşımdır.
Çünkü, kurban ibadetinde hayvanın kesilmesi bir rükündür.(Kâsânî, Bedâiü’s-sanâî, V, 66).
Allah adına hayvan kesilmeden bu rükün gerçekleşmez ve dolayısıyla kurban ibadeti de olmaz.
Kesilen kurbanların ne etleri, ne de kanları Allah’a ulaşır!
Fakat, kurban sahiplerinden Allah’a ulaşan yalnızca O’na karşı gösterilen derin sorumluluk bilinci ve gösterişten uzak yapılan amel ve ibadet eylemidir.(Hacc,37)
***
İslam’da her ibadetin bir yapılış şekli vardır.
Kurban ibadetinin de yapılış şekli; kurbanlık hayvanın usulüne uygun olarak kesilmesidir.
Bu usülu bize gösteren de, bizzat Rasul-ü Ekrem (a.s) efendimizin kendisidir.(Fetâvây-ı Hindiyye, V, 291).
Bir kimsenin, fakire sadaka vererek kurban ibadetini yerine getirmesi mümkün olmaz.
Bunun adı sadaka’dır.
Dolayısıyla insan, kurban keserek de Allah’a yaklaşmış olur, sadaka vererek de!...
Ama, kurbanın parasını fakire vererek kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz.
Bu Din’in Peygamberi; kurban meşru kılındıktan sonra her yıl bizzat kurban kesmek sureti ile bu ibadeti yerine getirmiştir. (Buhârî,Hac,117,119; Müslim,Edâhî,17).
Yine, Efendimiz(a.s), kurban bayramında Allah katında en sevimli ibadetin kurban kesmek olduğunu, kurbanın kesilir kesilmez Allah katında makbul olacağını ve kurban edilen hayvanın her bir parçasının kişinin hayır hanesine yazılacağını müjdelemiştir. (Tirmizî,Edâhî,1; İbnMâce,Edâhî,3).
***
Kur’an-ı Kerim’de; nahr, nüsük, mensek gibi kelimelerle kurbandan bahsedilirken, ayrıca Hz.Peygamber’in (a.s) hayatında da kurban kesme fiili kuvvetli bir biçimde yer almışken, kurban ibadetini sadaka ile ortadan kaldırmaya yeltenmek, açıkça dini tahriften başka bir şey değildir.
Allah rızası için hepimiz fakir ve muhtaçlara yardım edelim, tamam.
Sadaka vererek iyilik ve ihsanda bulunalım, eyvallah.
Zaten bunlar da, dinimizin emri, Müslümanlar olarak hepimizin görevidir.
Lakin, bu iki ibadeti, birbirinin alternatifi olarak sunmak, yanlıştır.
***
Yazımızın sonunda iki fetva vererek meseleyi bağlayalım:
“Kesme fiili olmadan hayvanı sadaka olarak bir kişiye vermek, kurban yerine geçmez.” (İbn Âbidin, Reddu’l-Muhtâr, VI/313).
“Kurban bedelini yoksullara veya yardım kuruluşlarına vermekle, kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz.” (Serahsî, Mebsûd, XII/23).
Kurbanlarınız, Allah’a yaklaşmaya vesile olsun.