Aşağıda nakledeceğimiz anekdotu; çocuk eğitiminde, sosyal hayatta, yöneticilikte, siyasette kullanabilir, uyarlayabiliriz. Özellikle insan yönetme psikolojisinde ve siyasette sonuç alma san’atında…

Yaşlı bir adam emekliye ayrılır ve kendine orta dereceli bir okulun yanında küçük bir ev satın alır. Emekliliğinin ilk bir kaç haftasını huzur içinde geçirir, ama sonra okullar açılır.
Dersten çıkan öğrenciler yollarının üzerindeki her çöp bidonunu bağıra çağıra tekmeler, gürültü yaparlar. Bu çekilmez şamata günlerce sürer. Yaşlı adam bir çare düşünür ve tedbir almaya karar verir. Ertesi gün çocuklar gürültüyle evine doğru yaklaşırken kapının önüne çıkar ve gayet nazik ve nazenin bir şekilde onları durdurur:
“Çok tatlı çocuklarsınız, çok da güzel eğleniyorsunuz. Bu neşenizi sürdürmenizi istiyorum sizden. Ben de sizlerin yaşındayken aynı şekilde gürültüler çıkarmaktan hoşlanırdım, bana gençliğimi hatırlatıyorsunuz. Eğer her gün buradan geçer ve gürültü yaparsanız size günde 10 lira vereceğim” der.
Bu teklif çocukların çok hoşuna gider ve gürültüyü sürdürürler. Birkaç gün sonra yaşlı adam yine çocukların önüne çıkar ve onlara şöyle der:
“Çocuklar enflasyon beni de etkilemeye başladı, bundan böyle size sadece 5 lira verebilirim.”
Çocuklar pek hoşlanmazlar, ama yine de şamataya devam ederler. Aradan bir kaç gün daha geçer ve yaşlı adam şu teklifte bulunur bu sefer:
“Bakın çocuklar! Henüz maaşımı alamadım, bu yüzden size günde ancak 2.5 lira verebilirim, tamam mı?”
“İmkânsız beyamcacığım” der içlerinden biri, “Günde 2.5 lira için bu işi yapacağımızı sanıyorsanız yanılıyorsunuz. İşi bırakıyoruz!”
Nasıl ama? İnsan tabiatını, fıtratını bilmek ve beşerî münasebetlerde ona göre muâmelede bulunmak (elbette işin içine yalan ve hilen karıştırmadan), bazen iyi sonuçlar verebiliyor, değil mi? Aslında bu da “mukteza-i hâle mutabık davranmak” olsa gerek. Maksadımız her zaman “bağcıyı dövmek değil, üzüm yemek” olmalı ise; elbette “üzüm yemenin meşrû yollarını bilmek” de kemâl-i akıldandır vesselâm.