Seher yeli “Ruhânî âlemin doğusundan esip, hayra vesile olan mânevî bir esinti.” Bâd-ı Saba da denilen bâd-ı seher, yâni seher yeli güllerin açılmasını sağlayan latîf bir rüzgâr. Mutasavvıf âşıklar için seher vaktinde esen yelin kudsiyeti vardır.

Tasavvufta seher yeli mâşukla âşık arasında tebliğ vasıtası sayılır. Kul ile Allah, mürid ile mürşid veya âşık ile mâşuk arasında mânevî rabıtayı kuran ilâhî bir unsur olarak târif edilir. Bu sebepledir ki âşığın ilâhî sevgiliyle haberleşmesini sağlar.

CÂNANIN MAKAMINA SEHER YELİYLE VÂSIL OLMAK

İslâmlaşmış edebiyatımızda beşerî ve ilâhî aşk ile bağlı duygu ve düşünceleri mâşuka götüren postacıdır. Cânanın makamına ancak seher yeliyle vâsıl olunur. Hz. Yusuf ’un gömleğinin kokusunu Hz. Yakub’a seher yeli götürmüş. 

Sünnî ve Bektaşî dergâh şiirlerinden mülhem türkülerimizde seher yeli, âşıkların baş mazmunlarındandır. Yunus, Fuzûlî, Nesimî, Pir Sultan Abdal, Kul Himmet ve Karacaoğlan’a kadar bütün âşık şâirlerin dostudur seher yeli. Kimine göre seher yeliyle esen Allah’tır, Efendimiz’dir… Kimine göre “Ali’dir, Muhammed’dir…”

“Benden selâm eyle sevgili yâre / Perişan hatırın sor, seher yeli / Bildir ahvalimi dostuma benim / Sevdiğim ne söyler sor, seher yeli” diyen Karacaoğlan’ın ne demek istediğini yeni nesil Müslümanlarla modernler anlamıyorlar? Seher vakti esen yelin rahmet yeli olduğunu bilmiyorlar, vay!

Bundandır ki modernler ve avam anlamaz diyeceklerimi; sözüm seherî, yâni seher vakti ehli olanlaradır. Şu türkünün dediklerini harfsiz hâl diliyle yaşadınız mı seher vakitlerinde? Kendinizden geçtiniz mi gönül dilinizle söylerken?

“SEHER YELİ NAZLI YÂRE BİLDİR BENİ BİLDİR BENİ”

“Seher yeli nazlı yâre / Bildir beni bildir beni / Düşmüşem elden ayaktan / Kaldır beni kaldır beni.”

Yunus Emre Hz.leri gibi “Dostdan haber kim getürdi sorun seher yellerine” deyip cezbeye kapıldınız mı hiç? Bağın hasretiyle hüzünlü yüzünüze ve sonra kalbinize dokundu mu seher yeli?

“Müjde ey gönül, seher yeli yine geldi” diye sevindiğiniz oldu mu? Seher yelinin fikirli ve ulvî serinliğini hissettiniz mi? Hissetmediyseniz eğer bahtsız bir insansınız.

“SEHER YELİ SULTANIMDAN BİR HABER”

Sıtkı Baba’nın, tasavvufî mânası olan “Seher Yeli” türküsünü dinleyip, seher vaktini cezbe ile idrak ettiniz mi? Hak âşığı ve hüzün ehli olanlar seher yeliyle konuşur, seher yelinden haber sorarlar:

“Ayrılık hasretlik kâr etti cana / Seher yeli sevdiğimden ne haber / Selâmım tebliğ et kutb-i cihana / Seher yeli sevdiğimden bir haber / Seher yeli sultanımdan bir haber.”

Şems-i Tebrizî Hz.lerinin, “Ey seher yeli! Bir semtten haberin var mı? Bir ay yüzlünün yanağından ne haber getirdin?” demesi bundandır.

Bu sözün ne demeye geldiğini seher ehli olanlar bilirler. “Bir semtten” kastedilen asıl vatandır, mâna âlemidir. Ay yüzlü, nur sahibi olan Mutlak sevgilidir. Bir başka mâna ile Efendimiz Aleyhissalâtüveselâm’dır.

Tasavvufta Sevgili’nin yüzü cennet olduğu için yanak da yüzün iki yanındaki kitap sayfası, dolayısıyla Hakk’ın ve mürşid-i kâmilin mânevî feyzi, yokluk ve vahdet mânalarına gelir.

“YARAMA BİR MERHEM VUR SEHER YELİ”

Gönlünüz daralıp da Âşık Ruhsatî gibi seher yeline derdinizi döktünüz mü? “Kesildi dermanım dur seher yeli / Hâlim bir bir varıp yâre sen söyle / Yarama bir merhem vur seher yeli.”

Derdinizi bu türküyle anlatamadıysanız seher yeline, Müslüman şairlerin büyük atası Fuzûlî üstadın kelimeleriyle anlatmayı denemeniz gerek: “Hecr bimarı tenim bâd-ı sabâdan dem-be-dem / Sıhhat için sıhhati ahbarın eyler arzu.”

“Hecr”, yâni hicran hastası olan bedeninin iyileşmesi için bâd-ı sabâdan, yâni seher yelinden sevgilinin sıhhat haberini getirmesini ister. İyileşmesinin seher yelinin getireceği sevgilinin sıhhat haberine bağlı olduğunu söyler.

Pir Sultan Abdal’ın “Her sabah her sabah bir seher yeli / Ağlar bülbül ağlar güle getirir” mısralarında bülbül, yâni ayrılık acısı çeken âşık, derdini seher yeline döker ki âşıkla mâşuk arasında haberci olan seher yeli bülbülün sesini güle ulaştırır.

Demek istedim ki, seher yeliyle dertleşmesini bilen Mutlak sevgiliden çabuk haber alır, rabıta kurar ve gönlü inşirah bulur.

“SEHER YELİ ÂŞIKTAN MÂŞUKA ÖZLEYİŞ, NİYÂZ, AH, FERYAD GETİRİP GÖTÜRÜR”     

İskender Pala’ya göre, “Seher yeli âşığın ‘âhı’ ile irtibatlıdır. (…) Sevgiliden âşığa koku, âşıktan sevgiliye özleyiş, niyâz, ah, feryad getirip götürür. Âşık seher vaktinde ağlarken seher yeli harekete geçer.”

Kalbinizden ve imanınızdan eminseniz Mutlak dosttan haber getirdi mi sorun seher yeline.

Seher yelinin hâl dilini bilmek, Efendimiz Aleyhisselâtüvesselâm’a seher yeliyle salât ü selâm göndermek bahtiyarlıktır, âh!