Paralel yapının, Balkanlar’da en güçlü olduğu ikinci ve üçüncü ülkeler, Bosna Hersek ve Makedonya. Aslına bakılırsa, hangi ülke ikinci, hangi ülke üçüncü, pek emin değilim. Emin olduğum bir şey varsa, birinci sırada Arnavutluk yer alıyor.

Arnavutluk’ta, 1993 yılından itibaren, geniş bir kitleye hitap eden paralel yapı, sahaya eğitimle inmiş. Ardından ticarete yönelmiş. Özellikle turizm ve telekomünikasyon alanlarında istikrarlı bir yayılma içerisindeler.

Arnavutluk’ta, Türkiye’deki İmam Hatip Liseleri’ne karşılık gelen, Medrese “Iliria” isimli okullar bulunuyor. Elbasan, Kavaya, Tiran, Korça ve Berat’ta şubeleri bulunan bu okullar, Araplar tarafından idare edilirken, tamamen ücretsiz eğitim veriyordu. 2001’deki ikiz kule uçaklaması sonrasında finansman sorunu yaşanınca, paralel yapı okulları devralmış. İlk iş olarak, medreseleri paralı hale getirmiş. Ardından din derslerini de, haftada üç saat ile sınırlandırmış. 

Medreselere ilaveten, Gülistan Eğitim Vakfı ve Sema Eğitim Vakfı bünyesindeki kolejler bulunuyor. Tiran, Durres ve İşkodra şehirlerindeki Turgut Özal, Mehmet Akif ve Hasan Rıza Paşa Kolejleri’nde, din namına en ufak bir şey öğretilmiyor.

Ülkenin en pahalı okulu olan Memorial International School of Tirana-MİST de, bir üst sınıfa hitap ediyor. Hemen hemen tüm bürokrat, siyasetçi ve diğer elit aile çocukları, bu okula gidiyor. 

Üniversite seviyesine gelenler, maddi durumu iyi ise Epoka Üniversitesi’ne, değilse Bedir Üniversitesi’ne yönlendiriliyor. Bedir Üniversitesi, Arnavutluk İslam Birliği’ne bağlı, vakıf üniversitesi olduğu için vergiden muaf. Ancak her iki üniversite de, Arnavutluk yaşam standardını zorlayan miktarda ücretler talep ediyor.

Tüm okullarda, öğrencilere yönelik, gruplar oluşturuluyor. Bu şekilde, hem öğrenciler, hem de aileleri ile yakın irtibata geçilerek, kendilerine bağlanıyor. Ailesinin maddi durumu iyi olan öğrencilerden, Hıristiyanlar dahil, insani yardım adı altında para toplandığı iddia ediliyor. 

Okullardan mezun olanlar, paralel yapı neferi haline geliyorlar. Bu sebeple, ülke sathına yayılmış bu okulların, bir nevi askerlik şubesi görevi ifa ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. 

Paralel yapı, “Yeni Ufuklar Derneği” aracılığıyla, okullardan mezun olanların hayatlarını da yönetmeye çalışıyor. Evlilikten, iş ve istihdamlarına kadar birçok sosyal konu buradan yönlendiriliyor. İstihdam edilen gençlerden senede bir maaş tahsil ediliyor. Kurban Bayramı’nda da, kurban bağışı ve himmet zorunluluğu getiriliyor. 

Paralel yapı, Arnavutluk İslam Birliği’nde (Diyanet İşleri) de oldukça etkin. Öyle ki, bu yapıya mensup olmayanların İslam Birliği’nde barınması, hatta dini hizmet yürütmesi, mümkün değil. Özetle, Arnavutluk’taki din hizmeti tam bir tekel altında. 

İslam Birliği’ndeki son başkan seçiminin neticesi de bunu açık bir şekilde ortaya serdi. 1990’lı yıllardan beri bu yapı içerisinde bulunan İskender Bruçay isimli bir psikolog, İslam Birliği Başkanı olarak seçtirildi. 

Balkanlar’da, bayram namazının İslam Birliği Başkanı tarafından kıldırılması bir gelenektir. Ancak Arnavutluk İslam Birliği Başkanı Bruçay, Ramazan Bayramı namazını kıldır(a)madı. Bugüne kadar cemaatin önüne geçip, namaz kıldırdığını da gören yok. 

Paralel yapı, İslam Birliği’nin yayın organı olan “Drita İslame” dergisini de yayın organı olarak kullanıyor. Prizma Yayınevi (Shtepia Botuese Prizmi) ise yapının liderine ait kitapları, Arnavutça’ya tercüme ettirip, yayınlıyor. Tüm tanıtım ve dağıtımın, yine İslam Birliği üzerinden gerçekleştiriliyor.  

Paralel yapının Arnavutluk’ta yaptıkları bununla da sınırlı değil. Start gazetesi başta olmak üzere, ülke medyasında oldukça etkinler. Etkin oldukları Arnavutluk görsel ve yazılı medya aracılı ile Türkiye’deki gelişmeler, Arnavutluk’ta hep yanlı bir şekilde aksettirildi. Özellikle 30 Mart seçimleri öncesinde sistemli olarak, Sayın Erdoğan ve AK Parti aleyhinde haberler servis edildi.

Arnavutluk genelinde, paralel yapıya ait, albeu.com gibi, onlarca internet haber sitesi var. Bazı haberleri iş ayarladıkları gençlere, bazılarını ise kendi yayın evlerinde çalışanlara ek iş olarak yaptırıyorlar. Ayrıca ulusal televizyon kanallarında da, ücreti mukabilinde, haberler yaptırıldı. Bu kara propaganda, Cumhurbaşkanlığı Seçimi sonrasına kadar da devam ettirildi. Bu propaganda süreci, daha zayıflamış olsa da, bugün de devam ediyor. 

Yılan hikayesine dönen Büyük Tiran Camii meselesindeki oyunlarını, ülke siyaseti ve polis teşkilatındaki yapılanmalarını, turizm ve telekomünikasyon alanlarındaki faaliyetlerini de, Bulgaristan ve Bosna Hersek’te yapılacak seçimler sonrasına bırakalım.