Arnavutluk ziyaretimiz esnasında, bu ülkedeki birçok Türk ve Arnavut yetkili ile istişareler yaptık. Aldığımız bilgiler, göğsümüzü kabarttı.

TİKA, Arnavutluk’ta pek çok farklı sahada faaliyet gerçekleştiriyor. Öyle ki Arnavutluk Donör Strateji ve Koordinasyon Birimi’ne göre, sektörel çeşitlilik ve projelerin farklı bölgelere dağılımı açısından, ülkenin ilk sırasında yer alıyor.

 Kruya’daki Murat Bey Camii, Preza’daki Kale Camii, Berat’taki Kurşumlu Camii, Elbasan’daki Nazire Camii ve Korça’daki İmrahorlu İlyas Bey Camii gibi Osmanlı eserlerinin restorasyonu, faaliyet alanlarından sadece bir tanesi.  

TİKA, Arnavutluk tarihinin farklı dönemlerine ışık tutan, Arkeolojik Hizmetler Ajansı’nın teknik altyapısı da yenilemiş ve arkeologlara kazı ekipmanları temin etmiş. Ülkenin ilk fiziksel engelliler rehabilitasyon merkezi, sporcu sağlığı merkezi ve resmi turizm ofislerinin kuruluşu, mültecilerin ve kimsesiz yaşlıların barınma koşullarını iyileştirilme projelerinde de TİKA imzası var. 

Tiran’da kurulan orman zararlıları ile biyolojik mücadele laboratuvarı ise Balkanlar’da bir ilk. Balıkçılık ve su ürünleri merkezi, milli kütüphane, kadın sığınma evi ve kreş projeleri de mutlaka zikredilmeli.

TİKA’nın bu başarısında, Tiran Ofisi Koordinatörü Birol Çetin ve Koordinatör Yardımcısı Necati Çayırlı Hocalarımızın özverili çalışmalarının önemli bir payı var.

Arnavutluk’taki bir diğer kurumumuz olan Yunus Emre Türk Kültür Merkezi’nin, biri Tiran ve diğeri İşkodra’da olmak üzere, iki şubesi var. Ancak YETKM’nin Türkçe kursları, bu şubelerle sınırlı değil. Ülkenin en güneyindeki Saranda’da olduğu gibi, yerinde Türkçe kursları da veriliyor.

YETKM’de, sadece Türkçe öğretilmiyor. Hat, ebru, simsırma, telkırma, telkari, kazaziye ve ahşap oymacılığı gibi 17 sanat ve zanaat kurslarını da veriliyor. Öğrencilerin çalışmaları, kurs bitiminde, etkinliklerde sergileniyor.

Ömer Lekesiz ve Nurullah Genç gibi Türk yazar ve şairlerin yanı sıra, gazeteci-yazar Kim Mehmedi, yönetmen-senarist Dhimiter Anagnosti gibi Arnavut misafirlerin katılımıyla, sohbet programları da düzenleniyor. Ayrıca sinema filmi gösterimleri de düzenleniyor.

Arnavutça’daki Osmanlıca Kelimeler Sözlüğü’nün yazarı Tahir Dizdari’yi anma konferansı, Balkanlar’daki Osmanlı medeniyeti sergisi, Mevlana felsefesi, ney dinletisi ve sema gösterisi gibi programlar ile de medeniyetimizin yapı taşları, Arnavutluk toplumuna yeniden sunuluyor. Bir nevi, hafızalar tazeleniyor.

Bu başarılı hizmetlerin altında, YETKM Tiran Müdürü Tayfun Kalkan ve arkadaşlarının imzası var. Bizi havaalanına götüren taksi şoförünün, Tayfun Bey’in hediye ettiği CD’lerdeki Türkçe şarkı sürekli dinlediğini söylemesi, gayret ve özverinin açık bir göstergesiydi.

TİKA ve YETKM faaliyetlerinin, Tiran Büyükelçimiz Hidayet Bayraktar koordinatörlüğünde, uyumlu bir şekilde yürütüldüğünü görmek de ayrı bir mutluluk vesilesi oldu. Bununla birlikte Diyanet İşleri Başkanlığımızın, Büyükelçilik Din İşleri Müşavirliğimiz üzerinden, bu ülkedeki inanç erozyonunun önüne geçmek için çok çalışması gerektiğini de ifade etmeliyiz. 

Temaslarımız esnasında, Arnavutluk Müslüman Forumu Başkanı Fisnik Kruja ile de görüştük. AMF, bu ülkedeki Müslümanları İslamfobi ve ırkçılık başta olmak üzere her türlü ayrımcılık ile mücadele etmek amacıyla 2005 yılında kurulan, ülkenin en etkin Müslüman entelektüel kurumu idi. 

Müslümanlara yönelik bir saldırı olduğunda, Arnavutluk İslam Birliği’nden önce, AMF açıklama ve eylemler ile cevap verirdi. Ancak son yıllarda, İslam Birliği’ne musallat olan, paralel yapı ve uzantıları buranın da içini boşaltmış. AMF, sadece gay ve lezbiyen eylemlerine karşı bildiri yayınlayan bir STK haline gelmiş.

Arnavutluk’taki siyasal yelpaze renkli gibi görünse de, partilerin temel argümanları hep aynı: Batı ile entegrasyon. Neredeyse tüm partiler, Avrupa–Atlantik kurumları ile entegrasyonu en iyi kendilerinin sağlayabileceğini söylüyorlar. Arnavut Müslümanların, maalesef, ülke siyasetinde pek bir ağırlığı yok. 

Türkiye’de Süleyman Demirel eliyle oynanan oyun, Arnavutluk’ta Sali Berişa tarafından sahnelendi. Fakat Shepetim İdrizi liderliğindeki Adalet, Entegrasyon ve Birlik Partisi-PDIU, bu zinciri kırmayı hedefliyor. PDIU lideri İdrizi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı tebrik için Ankara’da bulunduğu için Genel Sekreter İlir Dizdari ile görüştük. Rahmetli Aliya İzetbegoviç hayranı olan Dizdari’nin, milli ve manevi değer ekseninde siyaset yapma arzularını dile getiren, sözleri bizi umutlandırdı. 

Elbette, Edmond Vlashaj liderliğindeki Yeni Arnavutluk Hareket Partisi-PLSHR deneyimi de unutulmamalı. Her fırsatta AK Parti’yi örnek aldığını söyleyerek, büyük destek gören PLSHR lideri Vlashaj’ın, “nefsi müdafaa için savaşan İsrail devleti ve halkını destekliyorum” şeklindeki sözleri kulağımıza küpe olsun.