“Yüksek arştan alttaki toprağa kadar bütün her şey, hepsi sana muhtaçtır, ey Rabbim.”

Kutadgu Bilig/ Yusuf Has Hacib

Bu haftaki kitabımız ilk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar devrinde yazılmış muhteşem bir eser.

Kapı Yayınları’ndan çıkan ve Yusuf Has Hacib’in 1070 yılında yazdığı eseri hazırlayanlar, Özcan Tabaklar ve Feryal Korkmaz.

Kutadgu Bilig, 6645 beyitten oluşan manzum bir eser. Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra yazılan ilk eser olma özelliği taşımakta.

Kutadgu Bilig, Türk edebiyatının ilk mesnevisi olarak kabul edilmekte. Beyitler halinde yazılmış ve Mesnevi tarzında kafiyelenmiş.

Ancak eserin sonundaki üç bölümün gazel tarzında kafiyelendiği görülmekte. Ayrıca eserin çeşitli yerlerinde mani tarzında kafiyelenmiş 173 dörtlük bulunmakta.

•

Kutadgu Bilig, aynı zamanda Türk edebiyatının ilk “Pendnamesidir.” (Nasihatname) Yazar eserinin birçok yerinde devlet idaresiyle, hangi sınıftan olursa olsun, insanların hayatlarında; “iyiyi, güzeli, doğruyu” bularak, bu dünyada ve ahirette mutluluğu yakalamaları için öğütler vermekte.

Yine Kutadgu Bilig’in bir diğer özelliği de Türk dünyasının ilk “Siyasetnamesi” olmasıdır.

İbn-i Sina ve Farabi vasıtasıyla Aristo ve Eflatun’un devlet anlayışı, dört kişinin münazarası şeklinde diyaloglar halinde eserde yer almakta.

Yusuf Has Hacib, dönemindeki ideal insan ve toplum anlayışını, kendi süzgecinden geçirerek, eserine yansıtmış.

Kitapta insanın var oluşu ve nasıl yüceltilebileceği anlatılmakta; “bilgi, akıl, zekâ, iyilik, kötülük, adalet, doğruluk ve yanlışlık” gibi kavramlar açıklanmakta.

Eserde ortaya koyan düşüncelerin birçoğunun kaynağı, dini emirlerden oluşan Kur’an ve Hadis merkezli.

•

Evet, Kutadgu Bilig, insanlara her iki dünyada da mutluluğa ulaşmak için izlenecek yolu göstermek amacıyla yazılmış.

Yani yazılış amacı didaktiktir. Bu nedenle eserin kelime anlamı, “mutlu olma bilgisi” olarak verilerken, terim anlamı “siyaset bilgisi” olarak belirtilmiş.

Kutadgu Bilig, asıl kısmında seksenbeş bölüm ve ilavelerde üç bölüm olmak üzere toplam seksensekiz bölümden oluşmakta.

Kitap, otuzüç beyitlik Allah övgüsüyle başlamakta. Bu bölümden sonra Peygamber (s.av.)e övgü yapılmakta. Bunu dört halifenin övgüsüyle, bahar tasviri ile Hakan Ulug Buğra Han övgüsü takip etmekte.

Bundan sonra yaratılış bölümü ile “bilgi, akıl ve dilin meziyetlerinin” anlatıldığı bölüm gelmekte.

Üçyüzellinci beyitten sonra kitabın içeriğinden bahsedilerek asıl konuya gelinmekte. Kitabın adı, kahramanlar ve temsil ettikleri kavramlar, bu bölümde anlatılmakta.

Yazar, üçyüzellinci beyitte kitabın adını belirtmekte, hemen arkasından eseri yazma amacını dile getirmekte ve şöyle demekte:

“Kitabın adını Kutadgu Bilig koydum, okuyana mutluluk versin, yol göstersin.

Ben sözümü söyledim, kitabı yazdım. Bu kitap uzanıp iki dünyayı tutacak bir eldir.”

•

Eser hakkında bilgi için Kapı Yayınları; 0212- 513 34 20