Bu haftaki kitabımız Hacı Bektaş Veli Hz.lerinin “Fatiha Tefsiri.” Horasan Yayınları’ndan çıkan eseri, Araştırmacı Yazar Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Özcan yazmış. Uzun bir araştırmanın sonunda kaleme alınan eserin hikâyesi oldukça ilginç.
Hacı Bektaş Veli’yi toplumun bütün kesimleri tanımalı ve anlamalıdır. Buna özellikle genç nüfusun büyük ihtiyacı vardır. Hacı Bektaş Veli’nin en çok bilinen eseri “Mâkâlat”tır. Bugüne kadar çeşitli yayınevleri tarafından birkaç defa basıldı ama “Fatiha Tefsiri’nin” varlığı bilinmesine rağmen, bulunamadığı için tercüme edilerek henüz basımı yapılmamıştı.
Fatiha Tefsiri’nin bir başka özelliği ise Türkiye’nin bütün kütüphanelerinde ve arşivlerinde bulunamamış olmasıdır. Hal böyle olunca ister istemez akla şu geliyor: CHP ipleri tamamen ele geçirdiği tek partili yıllarda Osmanlıca yazılmış milyonlarca tarihi vesika ve kitapları; “Bu evraklar ve kitaplar Arap harfi, bunları kimse tercüme edemez ve ayrıca bir de işimize yaramaz” diyerek tren vagonlarıyla Avrupa devletlerine hurda kâğıt olarak gönderilir. İhtimaldir ki, “Fatiha Tefsiri” de bu eserler arasında gitmiştir.
Eserde de görüleceği gibi yazarın büyük uğraşı ve emekleri sonucu “Fatiha Tefsiri” ancak İngiltere’de bulunabilmiştir. Gerçi daha sonra yine büyük aramalar neticesinde Süleymaniye Kütüphanesi’nde de bulunmuş ama asıl orijinali İngiltere’den getirilmiş.
“Fatiha Tefsiri” okunduğunda ve Hacı Bektaş Veli’nin hayatı incelendiğinde görülecektir ki, Hacı Bektaş Veli’nin yolu; Kur’an ve Hz. Peygamber (s.a.v.) yoludur. Ne yazık ki, bugün Hacı Bektaş Veli, birtakım çevrelerce, ısrarla ve inatla bu yoldan uzak tutulmaya çalışılıyor. Her neyse burada sözü kitabın yazarına bırakmak istiyorum.
Hacı Bektaş Veli, XIII. Yüzyılda birtakım siyasi ve sosyal çalkantıların hüküm sürdüğü Anadolu’da, “Gelin canlar bir olalım, iri olalım, diri olalım” çağrılarıyla ayrılıkların getireceği olumsuzluklara dikkat çekerek, herkesi birlik ve beraberliğe davet etmiştir. “İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır” mesajıyla cehaletin getireceği felaketlere vurgu yapmış, “Eline, diline, beline sahip ol” nasihatleriyle toplumda huzur, güven ve barış ortamı oluşması için katkı sağlamıştır.
Hacı Bektaş Veli’yi daha iyi anlamak için öncelikle onun eserlerini incelemek gerekir. Tasavvuf kültüründe yaygın olan, mürşidin müritleriyle yaptığı sohbetlerden oluşturulan eserleri, onun fikirlerini doğrudan yansıtan asıl kaynaklarıdır. Velayetnâmelerdeki hayatı ve uygulamaları, onun sosyal hayattaki hadiselere bakış açısı ile ilgili bilgiler vermektedir.
Hakkında yazılan Velayetnâmeler incelendiğinde de onun aşk ve cezbe sahibi bir şahsiyet olduğu, Kur’an ve sünnete uygun bir hayat yaşadığı, bu kaynaklardaki hükümler ışığında tebliğ ve irşad faaliyetlerinde bulunduğu açıkça görülür.
Gözden kaçırılmaması gereken en önemli temel unsur, Hacı Bektaş Veli’nin Müslüman kimliğidir. Her mutasavvıf gibi onun da asıl referans kaynakları Kur’an-ı Kerim ve Hadis-i Şerif’lerdir. Bu durumu Mâkâlat ve benzeri eserlerinde açıkça görmekteyiz. Hacı Bektaş Veli, eserlerinde konularını işlerken ilgili ayet ve hadislere sıkça yer vermiştir.
Tarihimizde yaşanan bazı sosyal hadiselerin de tesiriyle Arap harfli kitaplar bazen yok edilmiş, bazen ortadan kaybolmuş, bazen de şahısların özel kütüphanelerinde saklanmıştır. Özellikle Bektaşilikle ilgili kitapların birçoğu, bu hadiseler sebebiyle ortadan kaybolmuştur.
Eldeki kaynaklara göre onun eserleri arasında gösterilen bazı kitapların nüshalarına şimdiye kadar rastlanamamıştır. Alevilik/Bektaşilik hakkında araştırma yapan pek çok bilim adamı tarafından Hacı Bektaş Veli’ye ait eserler arasında gösterilen ve şimdiye kadar nüshası bulunamayan eserlerden birisi de “Fatiha Tefsiri’dir.”
İngiltere’de yaptığımız araştırmalar sırasında eserin bir nüshasını Londra’daki British Museum Library’de bularak yayına hazırladık. Daha sonra Süleymaniye Kütüphanesi’nde de aynı eserin bir başka nüshasını bulduk. İki eser bazı kelimeler dışında hemen hemen aynıdır.
Eser hakkında bilgi için: Horasan Yayınları, 0212- 511 96 29