Beden sağlığı, rûh sağlığına bağlı. Rûh sağlığı da duygu, düşünce ve mânâ dengesine... Denge için de;

* Kendimiz ve yüce Yaratıcımız ile iletişim/irtibat kurmalıyız. Kendimizle iletişimi kurmak; kendimizi tanıyıp nefsimiz üzerimizdeki haklarını vermekle mümkün. Rabbimizle iletişim kurmak; ibâdet ve duâ ile olur. Çünkü, kul ile Yaratıcı arasında en yüksek iletişim, imân/ibâdettir.1

* Kendimizle barışmalıyız. Unutmayalım, en aslâh yol, musalâhadır. Yâni, en sağlıklı, en emin, en verimli metod, anlaşma, uzlaşma ve barıştır. Kendimizle barışamazsak başkalarıyla asla sulh yapamayız. O zaman da emniyet ve huzûr içinde yaşayamayız.

* Hangi inanç ve düşünceye sahip olurlarsa olsunlar, akraba, komşu ve insanlarla; hattâ, hayvan ve eşyalarla da sağlıklı iletişim kurun.

* Apartman, mahalle, okul, iş yeri ilişkilerini de uyum içinde götürün. Bir an için, dünyanın tek başına sizin olduğunu düşünün; ne işinize yarardı? Öyle ise hemcinslerimizle iletişim kurup teşrik-i mesâiye mecburuz.

* İnsanlar arası ilişkilerimizi fedâkârlık, hürmet ve sevgiye dayandırırsak, uzun ömürlü olurlar. Art niyet, ön yargıdan uzak olun. Yalnızca kendi hasis menfaatimizi önplana almak, ilişkilerimizi sağlıksız kılar.

* Sosyal münâsebetlerimiz gerçekçi bir yapıya dayanmalı. İmkân ve kabiliyetler dikkate alınmazsa; yersiz, zamansız beklentilere girilir. Bu, iletişim ve ilişkileri bozar.

* En önemli iletişim aracı güvendir. Bununla birlikte, “hüsn-ü zan ve adem-i itimat” prensibi esas alınmalı. Yâni, bütün insanların iyi olduğunu düşünmek zorundayız; fakat nefis taşıdıklarının, değişken bir yapıya sahip olduklarının da farkında olmalıyızdır. Dünyanın çalkantıları bizi değiştirebilir. Öyle ise; adem-i itimat edip tedbir almalıyız.

* İnanç/imân, kültür değerlerinize bağlı kalın. Tam adâlet, fazîlet, doğruluk, sevgi, iyilik, diğergamlık, yardım, merhamet, affetmek gibi rûhun fonksiyonları; imân/inanç ile tekâmül edip tezahür ettiğini unutmayın.

* Ruh ve beden sağlığını istiyorsanız olumsuz düşünce, duygu ve davranışlardan uzak kalın. Daha doğrusu, “olumsuz duyguları” yerinde ve ölçüsünde kullanın.

* Gayesizlik, hedefsizlik sıkıntı / üzüntünün yanında duygu sapmalarına da sebep olur. Hayatından en fazla şikâyet edenler, başıboş işsizler değil mi? 2 Bundan kurtulmak için temel ve zarûrî ihtiyaçlarınızı karşılayıp kişiliğinizi geliştirecek; iletişimi sağlayacak meşgalelere, ilgi alanlarına yönelin. Çevrenize, insanlığa faydalı olacak; kültür hayatına katkı sağlayacak sosyal faaliyetler içine girin. İyilik/yardım yaptığınızda stresi önleyip, enerji aldığınızı ve mutlu olduğunuzu hissetmiyor musunuz?


Dipnotlar:

1- İşârâtü’l-İ’câz, s. 142.

2- Lem’alar, s. 218.