Şeytan nasıl bir yaratıktır? Neden isyan etmiş, insanoğluna niçin bu kadar öfke duymakta, kin beslemektedir? Ona ve Hakk’a apaçık ve şiddetli düşman kesilmesinin sebebi nedir? Gerek inanmayan, gerekse inançlı kişiler üzerindeki etki sahası ve yaptırım gücü nedir?

Nâr-ı semûm denilen dumansız ateşten;1 insan vücuduna işleyebilen siyah enerji boyutundan yaratılmış olan şeytan cin taifesinden bir mahlûktur. Baştan ayağa, süfliyât, kötülük, enâniyet ve kibre bürünmüştür. Allah’ın emrini çiğnemiş, Âdemoğluna apaçık düşman kesilmiştir. Allahu Teâlâ bu hususu şöyle tasvir eder:

“Sizi yarattık, sonra size biçim verdik, ardından da ‘Âdem’e secde edin’ dedik. İblisin dışında herkes secdeye kapandı, o secde edenlerden olmadı. Allah: ‘Emrettiğimde seni secde etmeden alıkoyan nedir?’ dedi. O: ‘Ben ondan daha hayırlıyım, beni ateşten onu çamurdan yarattın‘ dedi. Allah: ‘Öyleyse in oradan, orada kibirlenmek senin haddin değildir. Çabuk çık, çünkü sen alçağın tekisin.’ İblis: ‘Bana onların diriltilecekleri güne kadar mühlet verir misin?’ dedi. Allah: ‘Haydi sen mühlet verilenlerdensin’ buyurdu. İblis: ‘Öyle ise beni azgınlığa mahkûm ettiğin için, ben de onları gözetlemek üzere senin doğru yolunun üzerine pusu kurup oturacağım. Sonra onların önlerinden arkalarından, sağlarından sollarından sokulacağım. Sen de onların ekserisini şükreden kullar bulmayacaksın’ dedi. Allah: ‘Alçak ve kovulmuş olarak çık oradan! Onlardan her kim sana uyarsa iyi bilin ki Cehennemi sizlerle dolduracağım.’”2

Şeytan; bütün hayır, iyilik, güzelliklere kapanmış; cevherini bozmuş, özündeki gelişmeye açık hayır tohumlarını kurutmuş, bütün fenâ hasletleri kendisinde toplanmış; lânetlenmiş; kovulmuş bir mahlûktur.

Şeytan, insanı isyana teşvik eder. Kin ve nefret doludur. Etkileyici, cazibedar/sehhârdır.3 Yüce Allah, onun insanoğluna karşı öfke, kin ve nefretten müteşekkil düşmanlığını, “Şeytan sizin düşmanınızdır. Siz de onu düşman belleyin. O, kendisine tâbi olanları alevli ateş halkından olmaya çağırır”4 diye haber vermiş, müteyakkız/dikkatli olmamızı öğütlemiştir.

Nâs Sûresi’nde cinnî ve insî (insan) şeytanların varlığından bahsedilir. “İnsanlardan da şeytan olur mu?” sorusuna karşılık Resûl-i Ekrem (asm), “Evet, olur, hattâ onlar cinnî şeytanlardan daha tehlikelidir”5 buyurur.

Şeytanın vasıfları, özelliklerini öğrenmeden ona karşı tedbir almak zordur. Mü’min, en büyük düşmanını iyi tanımalıdır.

Dipnotlar:


1- Kur’ân, Hicr, 27; M. Vehbi, Hülâsü’l-Beyan, VII, s. 2742-43.

2- Agk, A’raf, 11-18. 3- Agk, Maide, 91. 4- Agk, Fatır, 6.

5- Nesâî, İstiâze, 48; İbn-i Hahbel, 5: 178, 265.