* Şeytan insanı fakirlikle korkutur. İyilik, yardım, merhamet ve zekât vermekten men etmeye çalışır.1 Kendini inkâr ettirir. Bir mü’minin bir kötülüğüne karşılık bütün iyiliklerini unutturur.2

* Şeytan, israfa, saçıp-savurmaya teşvik eder. Kur’ân, israfın, saçıp-savurmanın şeytana kardeşlik demek olduğuna dikkat çeker.3 Çünkü, israf, ni’meti hafife almaktır. İnsan, hangi şeyleri çöpe atar? Beğenmediği, bozuk, basit nesneleri değil mi? İşte şeytan israfa teşvik ederek herbiri harika bir sanat ve kudret mu’cizeleri olan ni’metleri hafife almamıza; dolayısıyla nankörlük etmemize yol açar.

* Şeytan yeme içmeye karışır: İnsanlığın İftihar Tablosu (asm) “Şeytan her hâlinizle sizinle beraberdir. Hattâ, yemek yerken bile. Biriniz bir lokma yere düşürdüğünde pislenen yeri temizleyip yesin, onu şeytana bırakmasın. Yemek bitince de tabağını güzelce sıyırsın. Zira insan, bereketin yemeğin neresinde olduğunu bilemez”4 buyurmuştur.

* Şeytan, çocuklara ve hayvanlara da zarar verebilir. Peygamberimiz (asm) “Çocuklarınızı ve suya giden hayvanlarınızı güneş battığında, yatsının karanlığı kayboluncaya kadar dışarıya çıkarmayın. Zira güneş batıp da yatsının karanlığı kayboluncaya dek şeytanlar etrafa yayılırlar”5 buyurur. Mevzuyla ilgili bir başka hadiste de, “Hava karardığında çocuklarınızı tutun, çünkü o vakitte şeytanlar etrafa yayılır. Geceden belli bir vakit geçtiğinde onları salıverin. Bismillah diyerek kapılarınızı kapatın. Çünkü şeytan kapalı kapıyı açamaz. Su testilerinizin ağzını besmele çekerek bağlayın. Kaplarınızın üzerine enlemesine birşey koymak sûretiyle dahi olsa örtün ve besmele çekin, kandillerinizi de söndürün”6

* Kur’ân hizmetkârlarını makam ve mevki ile aldatır.7

* Tenbellik ve hattâ vazifeşinaslıktan istifâde eder: İnsî ve cinnî şeytanlar, metin kalbli ve ihlâslı kimselere bile başka noktalardan hücüm ederler, onların tenbellik ve vazifedarlıklarından bile istifâde ederler.8 Meselâ, işe düşkünlüğü işletir. İbâdet, zikir ve tefekkür etmeye fırsat bulumasın diye çok çok iş yapmayı teşvik eder.

* Şeytan, insanı uykusunda bile rahat bırakmaz. Rüyalarına girerek, onu korkutur, kötü yola sevk eder. Resûl-i Ekrem (asm), “Rüya Allah’tan, hulûm/kötü rüya ise şeytandandır. Sizden biriniz hoşlanmadığı bir rüya görürse sol tarafına üç defa tükürsün ve onun şerrinden Allah’a sığınsın. Böyle yaparsa o rüya kendisine zarar vermeyecektir” buyurur. Başka bir hadiste de “Sizden biriniz hulûm görürse, şeytanın uykusunda kendisiyle oynadığını kimseye söylemesin”9 buyurur.

* Şeytan hem yeniden dirilişi inkâr ettirir, hem de ölüm ile insanları isyana ve kötü yola teşvik eder. İnsana önce “Bu çürümüş kemikleri kim diriltecek?” diye vesvese verir. Halbuki insan, etrafına ve hattâ kendisine dikkat etse, binlerce “ölüm ve dirilme” örnekleri müşâhede eder. Kur’ân, hem aklî, hem mantıkî, hem de tecrübî diriliş belgeleri, delilleri sunar:

“İlkin her şeyi yoktan yaratan, öldükten sonra tekrar diriltecek olan Odur. Bu, Onun için daha kolaydır.”10 “Onu kim yaratmışsa tekrar O diriltecek? O herşeyin yaradılışını hakkıyla bilendir.”11 “Onların ilk yaradılışı bize zor mu geldi ki, tekrar dirilmekten âciz kalalım? Halkı önce yaratan, sonra tekrar diriltecek olan Odur; bu ise Onun için daha kolaydır. İnsan, ‘Öldükten sonra kabirden diri olarak çıkarılacak mıyım?’ der. O insan daha önce hiçbir şey değilken, kendisini yarattığımızı düşünmez mi?” “Ey insanoğlu! Seni yaratıp sonra şekil veren, düzenleyen, mütenâsip kılan, istediği şekilde seni terkip eden, çok cömert olan Rabbına karşı seni gururlandıran, aldatan şey nedir?”12

* Şeytan, ölümü soğuk göstererek isyana teşvik eder. Ümmü Seleme, “Kocam gurbet elde bir garip olarak vefat ettiğinde, vallahi onun için dillere destan olacak bir şekilde ağlayacağım deyip hazırlanmıştım. Bir kadın da bana bu konuda yardımcı olacaktı. Allah Resûlü (asm) ‘Sen Allah’ın çıkardığı şeytanı eve tekrar mı sokmak istiyorsun!’ buyurdu. Ben de ‘Artık ağlamadım’13 demiştir.

Oysa, ölüm bir nimettir. Bir terhis, bir paydostur. Mekân değiştirmek, âhirete göçmüş bütün dostlarına kavuşmaktır. Sonsuzluğa ulaşmaktır.

* Şeytan, insana kusurunu itiraf ettirmez.14

* Ve ölüm ânında insanın imânını çelmek ister.15

Şeytanın herhangi bir yaptırım gücü olmamasına rağmen; bu özelliklerine binân Kur’ân, onun üzerinde şiddetli ve sık sık tahşidât/vurgu yaparak16 bizi bu desise, hile ve tuzaklarına karşı uyarır, teyakkuza/uyanıklığa, dikkate sevk eder. Dipnotlar: 1-Bakara, 268 2- Lem’alar, s. 91 3-Kur’ân, İsrâ, 27 4-Ebû Davud, Et'ime, 50 5-Müslim, Eşribe, 98 6-Buharî, Bedü’l Halk, 11 7-Mektûbât, s. 401 8-Age, s. 444 9-Müslim, Rüya, 1-2 10-Kur’ân, Rûm, 27 11-Yâsin, 77-78 12-İnfitar Sûresi: 6-8 13-Müslim, Cenaiz, 10 14-Lem’alar, s. 85 15-Sikke-i Tasdik-i Gaybî, s. 26 16-Sözler, s. 166