MAKEDONYA tarihte de etnik gerilimlerin, hatta kanlı komite çarpışmalarının yaşandığı topraklardır. ‘Balkan komiteciliğinin en azgın olduğu yer, bu topaklardı. Üsküp’te bir Ortodoks manastırında oluşturulan Gotse Delchev müzesini gezdiğinizde lilah, barak ve İncil üzerine yemin eden, tüfek ve fişeklerle donanmış komiteci resimleri bunu gösteriyor.
Bugün çok şükür öyle değil ama Makedon ve Arnavut milliyetçiliklerinin rekabeti açıkça görülüyor.
Makedonya nüfusunun yüzde 4’ünü oluşturan Türkler genelde Arnavutlarla daha sıcak. Osmanlı kalesine Makedonlar kilise yapmak isteyince Arnavutlarla birlikte Türkiler şiddetle karşı çıkmış, Türkiye de devreye girmiş, inşaat durdurulmuş.
Türkler Makedonlarla Arnavutlar arasında pozitif bir denge unsuru...
Egemen Bağış da bütün konuşmalarında “Makedonya’nın birliği, kardeşlik, hoşgörü, uyum” kavramlarını vurguladı.
Muratpaşa’da cuma namazı
Üsküp’te en büyük ve en görkemli Osmanlı eseri Mustafa Paşa Camii. Fakat Gazi Üniversitesi tarafından restore ediliyor, geçici olarak ibadete kapalı. Devlet Bakanı Egemen Bağış’la birlikte cuma namazını, Çarşı semtindeki dört camiden biri olan Murat Paşa Camii’nde kılıyoruz.
Cemaat sokaklara taşmış.
Vaaz veren ve hutbe okuyan din görevlisi Mustafa Kılıç’ı hayranlıkla dinliyorum. Bağırmıyor, sevecen konuşuyor. Sevgi ve hoşgörü vurgusu yapıyor. Devlet Bakanı Egemen Bağış “Hocam çok güzel konuştunuz, bu hoşgörü mesajlarına ihtiyaç var” diyerek kutladı.
Ben de kutladım.
Mustafa Kılıç bizim Diyanet görevlisi, dört dil biliyor. Türkçe hutbesini Arnavutça ve Makedonca barış mesajıyla tamamladı. Caminin imamı Metin Fazlı Arnavut, Türkçe bilmiyor. Türkiye’yi öven ve Bağış’a teşekkür eden konuşmasını tercüman Türkçeye çevirdi.
Namazdan sonra Türk ve Arnavut bütün cemaat Bağış’ın etrafını sardı, “hoj geldin” diyerek kucakladılar.
Haç ve minare
Cumartesi sabahı Kalkandelen’e gidiyoruz. Karşımızda Yahya Kemal’in Şar dağları... Dağın öbür tarafı Mehmet Âkif’in Kosova’sı...
50 km uzaklaştığımız halde, Üsküp’ün en yüksek tepesi Vodda’ya Makedonların diktiği devasa haç gözüküyor. Hayatımda bu kadar iri ve yüksek haç görmedim. Müslümanların gözüne kakar gibi dikmişler!
Arnavutlar da karar vermiş, daha yüksek minareli bir cami yapacağız diye...
Yolumuz Arnavut köylerinin yakınından geçiyor. Tarihi camiler bizdeki küçük mescitler gibi. Fakat yeni yapılan köy camileri hem çifte minareli ve çifte şerefeli, hem çok uzun... Hayatımda bunlar kadar uzun minare görmedim.
Arnavut ve Makedon milliyetçilikleri, dini sembollerle savaşıyor. İnşallah başka türlü savaşmazlar.

Arnavutluk’tan sonra dünyanın ikinci en büyük Bektaşi tekkesinde, Hz. Ali posteri ve Bağış’ı karşılamak için asılan bayraklar. Amerika, Kosova’yı kurtardı diye seviliyor.

Bektaşiler ve Sünniler

Kalkandelen’de insana huzur veren, şirin bir Bektaşi tekkesi var. Harabati Baba Tekkesi... Tam merhum tarihçi Ömer Lütfi Barkan’ın anlattığı “Kolonizatör Türk Dervişleri”nin mekânı; yani hem dini hem sosyal tesis, büyük bir külliye.
Türk, Arnavut ve Bektaşi bayraklarıyla birlikte Amerikan bayrağı asmışlardı.
Kosova harekâtından dolayı Arnavutların ABD’yi çok sevdiğini biliyoruz.
İlk gözüme çarpan Bektaşi Dedesi Hacı Edmond Brahim (İbrahim) Baba’ya gittim, saygımı sundum. Türkçe bilmiyor, Arnavut. Fakat Postnişini Abdullatif Bekiri Türk, Türkçe konuştuk. İki metre boyunda karizmatik bir kişilik. Amerikan bayrağını sordum, “mühür kimdeyse Süleyman odur, bu devirde Amerika” dedi.
Camiye geçtim, Müftü İbrahim Şabani ile tanıştım, saygımı sundum.

Bakan barıştırıyor
Cami ile Tekke arasındaki tarihsel soğukluk maalesef devam ediyor. Egemen Bağış, iki tarafa da çok sıcak davrandı. Bu hali Özal’a benziyor. Sıcak davranışı etkili oldu, müftü ile dedeyi bir araya getirdi. Birlikte fotoğraf çektirdik.
Bağış müftüye ve dedeye özetle şunu söyledi:
- Burası hepinize yeter. Sizler aynı tarihin mirasçıları, aynı inancın kollarısınız. El ele verin. Sorunlarınızın listesini çıkarın. Büyükelçimiz sizin yanınızda. Makedon devleti de size yardımcı olur. Ankara zaten arkanızda. Biz Makedonya’da kardeşlik istiyoruz; numunesi sizler olacaksınız.
Müftü de dede de Bağış’ı kapıya kadar uğurladılar, kucaklayarak yolcu ettiler.
Ben, dilimde Yahya Kemal, Türkiye’ye dönüyorum:
Üsküp ki Yıldırım Bayezid Han diyarıdır
Evlad-ı fatihana onun yadigârıdır