Efendimiz’in (sav) bereketli ve örnek hayatına dair yapılan çalışmaların ne kadar fazla olduğu işin ehline malumdur. Birkaç haftadır siyer kaynaklarımıza dair yazdığımız yazıları takip edenler, bunun ilk günden itibaren başlayıp, ne boyuta vardığını fark etmişlerdir. Geçen haftaki yazımızda bu kaynaklara dair 15 kitaplık bir liste vermiştik. Bu listedeki kitapların yarısından fazlasının şu an Türkçe tercümelerinin yapıldığını biliyoruz. İsteyenler bu kitapların tercümelerine ulaşabilirler.
Bugün elimizde bulunan bu tercümelerin yanında, son dönemlerde Arapça yazılıp Türkçeye kazandırılan birçok eser de kütüphanelerimizde mevcuttur. Bunların dışında Rabbimize sonsuz hamdler olsun ki, Türkçe kaleme alınan birçok telif esere de şu an sahibiz. İlk Türkçe eserin Siyer-i Nebî ismi ile Erzurumlu Mustafa Darir Efendi’ye ait olduğu söylenir. Hicri 790, Miladi 1388 yılında Mısır’da kaleme alınan bu eser, Mustafa Darir Efendi’nin genel düşüncesine uygun olarak edebi, şiirsel ve tasavvufi izler taşır. Doğuştan gözleri görmediği için, birçok kitabı birilerine okutup öyle ilim tahsil etmiştir. Zaten Mustafa Efendi’ye “Darir” lakabını kazandıran da bu yönü olmuştur. Bu kıymetli âlimimiz yazdığı eserle yıllarca Osmanlı kütüphanelerine hizmet etmiş ve kendinden sonraki dönemlerde yazılacak birçok esere de rehberlik etmiştir.
Mustafa Darir Efendi’den sonra da bu toprakların yetiştirdiği birçok âlimin, Efendimiz’in hayatına dair kaleme aldıkları birbirinden kıymetli eserlerin olduğunu biliyoruz. Bu eserlere dair tanıtıcı bazı bilgileri sizlerle paylaşmak isterdik, ama buna yerimiz imkân vermiyor; bunun için birkaç temel hususa değinerek, son dönemlerde kaleme alınan bazı tercüme ve telif kitaplardan oluşturduğumuz, Türkçe siyer kaynaklarına dair listemizi sizlerle paylaşacağız.
Siyer kitaplarımızın genel bir eksikliğinin, anlatılan olayların bir bütün olarak ele alınamaması, bazı olaylar öne çıkarılırken bazı önemli noktaların ihmal edilmesi olduğunu söylemiştik. İşte bu genel eksikliği gidermenin yolu siyeri tek bir kitaptan ve tek başına okuma yerine, birkaç arkadaş ile beraber çeşitli kaynakları bir arada beraberce okumaktır. Buna imkânı olanların böyle yapmalarının kendilerine siyer konusunda çok güzel kazanımlar sağlayacağı muhakkaktır. Buna imkânı olamayanlar ve ille de tek başına okumayı tercih edenler ise işin başında neyi öğrenmek istediklerini iyice tespit edip, ona göre okuyacakları kitabı belirlemelidirler. Eğer öğrenmek istedikleri nokta siyerin sadece tarihi yönü ise okuyacakları kitap farklı, eğer siyerin felsefesi ise daha farklı, eğer Efendimiz’in muhteşem ahlakı ise daha da farklı olacaktır. Bunun için âcizane ben muhatabı tanımadan tavsiye edilecek kitapları, hastayı muayene etmeden ilaç tavsiye edenlere benzetirim.
Bu ön bilgiler ışığında ister tercüme olsun, isterse telif olsun bugün elimizin altında bulunan siyer kitaplarımızdan oluşturduğumuz liste şöyledir:
1- Martin Lings/ Ebubekir Siraceddin, Hz. Muhammed’in Hayatı
2- Reşit Haylamaz, Gönül Tahtımızın Eşsiz Sultanı Efendimiz
3- Abdurrahman Zapsu, Büyük İslâm Tarihi, Hz. Muhammed Dönemi
4- Mevlânâ Şiblî Numânî, Son Peygamber Hz. Muhammed
5- M.Fethullah Gülen, İnsanlığın İftihar Tablosu Sonsuz Nur
6- Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi
7- Ebu’l âlâ el-Mevdûdi, Tevhid Mücadelesi ve Hz. Muhammed’in Hayatı (Mekke)
8- Ramazan el-Bûtî, Fıkhu’s-Sîre
9- Celaleddin Vatandaş, Hz. Muhammed’in Hayatı ve İslâm Daveti
10- Münir Muhammed Gadban, Nebevi Hareket Metodu
11- İzzet Derveze, Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı
12- Muhammed Ebu Zehra, Son Peygamber Hz. Muhammed
13- Ahmed Nedvi ve Said Sahib Ensari, Asr-ı Saadet
14- Heyet, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet’te İslâm
15- M. Asım Köksal, Hz. Muhammed ve İslâmiyet
Elbette şu an elimizde var olan Türkçe siyer kitapları bunlarla sınırlı değildir. Bunların dışında da birbirinden kıymetli birçok eserin olduğunu biliyoruz. Ama biz genel bir liste olsun diye bu 15 kitabı sizlerle paylaşmayı uygun gördük.
Burada iki temel noktaya dikkatlerinizi çekip, bu konuda yazdığımız yazıları nihayete erdirelim. Bunlardan:
İlki: Eğer ilk kez bir siyer kitabı okuyacaksanız ilk 5 kitaptan birini seçip, okuyabilirsiniz.
İkincisi: Kitapların hiçbiri mutlak doğrudur anlamına gelmez. Allah’ın kitabının dışındaki tüm kitaplar netice itibari ile bir beşerin elinden çıkmıştır. Beşerin ise hakikatin ne kadarına vakıf olduğu bellidir. Dolayısı ile hiçbir kitap mutlak doğru olarak okunmayacağı gibi, hiçbir kitap da mutlak yanlış olarak okunmamalıdır.