Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın yerli marka oto üretimi için verdiği mücadele sonuçlarını vermeye başlayacak gibi görünüyor. Basında çıkan haberler Koç’un bu işe girmeye kararlı olduğunu gösterir nitelikte.
Yerli oto üretme fikri geçmişte de çok tartışmalara sebep olmuş. Ahmet Azcanlı’nın hazırladığı Türk Otomotiv Sanayiinin Tarihsel Gelişimi adlı kitapta bütün bu süreç detaylı bir şekilde anlatılıyor.
Falih Rıfkı Atay’dan, Çetin Altan’a kadar birçok yazar bu konuyu işlemiş. 31 Mart 1961 tarihli yazısında Altan “Gazoz da İtalya ayarında değiliz ama musluk ve toplu iğne imalatında epey başarı gösterdik. El arabasıyla at arabasını da kusursuz yapıyoruz. Otomobil bunun bir adım ötesi…” diyordu.
İşadamları arasında “yerli oto yapılabilir mi? anketi bile yapılmış. Yeni İstanbul Gazetesi’nin anket haberinin başlığı “Türk –Amerikan Distribütörleri Derneği Başkanı Mehmet İsvan cevaplıyor: Bugünkü şartlarla bu sadece hayalden ibaret.”
Dönemin Sanayi Vekili Şahap Kocatopçu’ya göre de yerli oto imkansızdır. Cumhuriyet’te yazan Burhan Felek 29 Mart 1961 tarihli yazısında “...Sanayi Vekili yerinde incelemelerde bulunmak üzere Avrupa’ya uçuyor. Ve bu laflar edilirken ben deliğe giren karıncaları sayıyorum. Çünkü gözümün önündeki realite o…” diyor.
*****
Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel Otomobil Kongresinde “yerli otomobil üretilemez” diyenleri “kara düşünceli” diyerek eleştirmişti.
Gürsel’i yerli otomobil üretmeyi ikna eden isim ise rahmetli Başbakan Necmettin Erbakan.
İstanbul’da işadamlarıyla Divan Otel’de bir araya gelen heyetin içinde Erbakan da vardır.
Can Kıraç, Anılarımla Patronum Vehbi Koç isimli kitabında olayı Koç’un ağzından aktarıyor. Gürsel’in isteklerini DPT Müsteşarı’ndan dinleyen Koç “tezcanlılık içinde, acemlik yaparak” ilk sözü alıyor; yerli üretimin olması için önce montaj sanayinin gelişmesi gerektiği şeklindeki görüşlerini açıklıyor. Toplantıda Erbakan da, Vehbi Koç’un iadesiyle “ateşli” bir konuşma yapıyor: “Türk her şeyi yapar. Atalarımızın damarlarımızda dolaşan kanlarının yüzü suyu hürmetine bizim elimizden ve azmimizden bir şey kurtulamaz!” Koç’a göre Erbakan bu sözleriyle “Devrim Otomobili’nin yapılacağının ilk işaretini” vermişti.
Milli araba üretimi için Avrupa’da incelemelerde bulunan Kocatopçu dönüşünde Bakanlar Kurulu’na ve Milli Birlik Komitesi’ne bilgi verir. Bu toplantıdan birkaç gün sonra DPT Müsteşarı Şinasi Orel ve MBK mensubu iki subay Bakanı ziyaret eder. Gerisini Kocatopçu’dan okuyalım; “Subaylar, ‘Sayın Bakan biz düşünüp inceledik ve bir yerli otomobil fabrikasının kurulmasına karar verdik. Hepsi tamamen yerli ve bizden olacak. Bakanlığınıza bu işe tahsis edilmek üzere 150 milyon lira vereceğiz. Siz Necmettin Erbakan ve Gümüş Motor fabrikasıyla müşterek olarak bu fabrikayı kuracaksınız…’ diyerek gittiler.”
Bu görüşmeden kısa bir süre sonra bakanlıktan istifa eden Kocatopçu sonraki gelişmeleri şöyle aktarıyor; “Sonra öğrendim ki; gerek merhum Cemal Gürsel’i gerekse Milli Birlik Komitesi’ni yerli otomobil fabrikası kurma konusunda ikna eden kişi sayın Necmettin Erbakan’mış.”
Bu da benim anket sorum: Boynuz kulağı geçmiş mi, geçmemiş mi?
[email protected]