Ramazan, kulluğun ve ibadet sorumluluklarının bilincine varma zamanıdır.

Ramazan, insanı bataklığa sürükleyen azgın tutkulara sahip nefsin terbiye zamanıdır.

Nefsin etkisinde, şeytanî bir özellik olan enaniyeti kırma zamanıdır Ramazan. Orucun, insanın nefsâni tutkularını terbiye ve ıslah etmede büyük önemi vardır. Aczini unutan "ben, ben" diyerek Firavun'laşan, Deccalleşen, Nemrutlaşan insana, Rabb'i karşısındaki aczini ve zayıflığını hatırlatır. Enaniyet kavgasıyla geçen onbir aydan sonra Ramazan'da insan, nefis terbiyesi için çaba gösterir.

"Ele geçen şeyin tadı, tuzu, değeri, oraya varmak için çekilen yol zahmeti kadardır. Çölün tozunu yutmayan, dilini dudağını çöl güneşinde çatlatmayan zemzemin lezzetini bilemez.. Ömür boyu hayalini kurmayan Kâbe'nin kadrini tartamaz. O halde önce yan ki su seni kandırsın, acık ki ekmek damağında bir lezzet bıraksın. Özle ki bulduğunda gerçekten bulmuş olasın" diyor Mevlânâ Celâleddin. İnsan gün boyu acıktığında Allah dilemediği takdirde hiçbir şeye malik olamayacağını, tüm nimetler için O'nun lütfuna muhtaç olduğunu daha iyi kavrar. Allah'ın sunduğu nimetlerin lezzetini daha iyi tadar.

Bediüzzaman, orucun, nefsin varsaydığı Rabb’lığını kırmak ve aczini göstererek kulluğunu bildirmek yönündeki hikmetlerinden birine şöyle dikkat çekiyor:

“Nefis Rabbisini tanımak istemiyor; Firavunâne kendi rububiyet istiyor. Ne kadar azaplar çektirilse, o damar onda kalır. Fakat açlıkla o damarı kırılır. İşte, Ramazan-ı Şerifteki oruç, doğrudan doğruya nefsin Firavunluk cephesine darbe vurur, kırar. Aczini, zaafını, fakrını gösterir, abd olduğunu bildirir.

Hadisin rivayetlerinde vardır ki:

Cenâb-ı Hak nefse demiş ki: "Ben neyim, sen nesin?"

Nefis demiş: "Ben benim, Sen sensin."

Azap vermiş, Cehenneme atmış, yine sormuş. Yine demiş: "Ene ene, ente ente." Hangi nevi azâbı vermiş, enâniyetten vazgeçmemiş.

Sonra açlıkla azap vermiş. Yani aç bırakmış. Yine sormuş: "Men ene? Ve mâ ente?"

Nefis demiş: "Ente Rabbiye'r-Rahîm., Ve ene abdüke'l-âciz." Yani, "Sen benim Rabb-i Rahîmimsin. Ben senin âciz bir abdinim(kulunum). (Yirmi Dokuzuncu Mektup)

Ramazan hem midenin, hem nefsin ve aynı zamanda göz, kulak, kalp gibi organların oruç zamanıdır. Boş ve yararsız işlerle uğraşma, boş ve yararsız şeyler izlemekten sakınma, kalbi kinden nefretten arındırma zamanıdır. Allah'ın bahşettiği organlarla, O'nun yolunda yaşamaktır.


Allah rızıkları, nimetleri adalet, hikmet ve rahmet içinde taksim edip herkese nasibini veren, kullarına sayısız nimet lütfeden, merhamet ve ikram sahibi olandır. Dilerim Ramazan, Rabb'imizin sonsuz rahmetiyle pek çok hayra; imanda ve güzel ahlakta derinleşmeye vesile olsun.


Fuat Türker