En ziyade birbirine muhtaç ve birbirinden mazlûm ve birbirinden fakir ve ecnebî tahakkümü altında ezilen anâsır ve kabâil-i İslâmiye içinde, fikr-i milliyetle birbirine yabanî bakmak ve birbirini düşman telâkki etmek öyle bir felâkettir ki, tarif edilmez.
“Adeta bir sineğin ısırmaması için, müthiş yılanlara arka çevirip sineğin ısırmasına karşı mukabele etmek gibi bir divanelikle, büyük ejderhalar hükmünde olan Avrupa’nın doymak bilmez hırslarını, pençelerini açtıkları bir zamanda onlara ehemmiyet vermeyip, belki mânen onlara yardım edip, menfî unsuriyet fikriyle şark vilâyetlerindeki vatandaşlara veya cenup tarafındaki dindaşlara adâvet besleyip onlara karşı cephe almak, çok zararları ve mehâlikiyle beraber...” (Nursî, Mektubat, s. 311.)
2- Muhabbet-i millî: Halkı ve dolayısıyla devleti bir arada tutan unsurların başında millet sevgisi gelir. Bu da, milliyetçilik değil, milleti sevmekle olur. Milliyetçilik, kendi ırkını üstün görmektir. Başkasını ezmek ve yutmakla beslenir.
“Muhabbetin sebepleri, imân, İslâmiyet, cinsiyet ve insâniyet gibi nûrânî, kuvvetli zincirler ve mânevî kalelerdir. Muhabbet, İslâmiyetin mizâcıdır.” (Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şâmiye, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul, 1999, s. 46)
Görüldüğü gibi, İslâmiyetin cihanşumûllüğü, Bediüzzaman’ın devlet felsefesindeki anlayışına yansımıştır: Aynı dini paylaşmayanlar, aynı cinsten olmanın sevgisiyle kucaklaşmalıdırlar. Yâni, devlet, hiçbir fark gözetmeksizin, hukukta, fikir hürriyetinde, herkese eşit muâmele yapmalıdır ki, millî muhabbete dayalı bir devlet teşekkül edebilsin.
Bu hususlar anlaşılmadan, yerleştirilmeden, “Şeriata dayalı din devleti kurma” fikriyle ve azmiyle yola çıkıldığında; pek çok kesim fuzûlî bir şekilde korkutulur, tepkileri çekilir. Sebebi de, zedelenen İslâm ahlâkı ve terbiyesi ile var olan yanlış bilgilerdir. Hele üslûp ve ifade tarzı da rijit, sert, ürkütücü, radikal ise, şahıslar da, kitleler de ürker ve karşı cephe alırlar. Oysa, şeriatın devlet modeli ve sistemi herkesi kucaklayan, birleştiren, emniyet ve huzuru temin eden vasıfları bünyesinde topluyor.