Efendimiz Hz. Muhammed (asm), anne babaya bakmanın sevabının cihad sevabına denk olduğunu haber verir. Mevzuyla ilgili pek çok hadis-i şeriften birkaçını paylaşalım:
“Bir adam, cihada iştirak etmek için Hz. Peygamberden (asm) izin istedi. Resûlullah (asm): ‘Annen baban sağlar mı?’ diye sordu. Adam: ‘Evet’ deyince: ‘Onlara hizmet de cihad sayılır, sen onlara hizmet ederek cihad yap’ buyurdu.” (Buhârî, Cihâd 138, Edeb 3; Müslim, Birr 5, (2539); Ebu Dâvud, Cihad, 33, (2529); Nesâî, Cihad 5; Tirmizî, Cihad 2, (1671).
“Müslim’in bir diğer rivayetinde adam: ‘...Sana, hicret ve cihad etmek ecrini de Allah’tan istemek şartı üzerine biat ediyorum’ der. Resûlullah (asm): ‘Anne ve babandan sağ olan var mı?’ diye sorar. Adam: ‘Evet, her ikisi de sağ’ deyince: ‘Yani sen Allah’tan ecir istiyorsun?’ der. Adamın ‘evet’ cevabı üzerine: ‘Öyleyse vâlideynin yanına dön. Onlara iyi bak, Allah’ın rızası ondadır’ emreder.”
“Ebu Dâvud ve Nesâî’de gelen bir diğer rivayette adam: ‘Ağlamakta olan ebeveynimi de geride bıraktım’ der. Resûlullah (asm) ona ‘Yemen’de bir kimsen var mı?’ diye sordu. Adam: ‘Ebeveynim var’ deyince ‘Peki, onlar sana izin verdiler mi?’ diye tekrar sordu. ‘Hayır’ cevabı üzerine: ‘Öyleyse onlara geri dön, onlardan izin iste. Şâyet izin verirlerse cihada katıl, vermezlerse onlara hizmet et!’ emretti.”
Ebeveyn, insana eziyet bile verse, onlara bakmak, ihsanda bulunmak tavsiye edilmiş:
“İbnu Selame es-Sülemî (ra) anlatıyor: ‘Resûlullah (asm) buyurdular ki: ‘Kişiye annesinin hakkına riâyeti tavsiye ederim. Kişiye annesinin hakkına riâyeti tavsiye ederim. Kişiye annesinin hakkına riayeti tavsiye ederim’ diye üç kere tekrar etti. Sonra şöyle devam etti: - ‘Kişiye babasının hakkına riayeti tavsiye ederim, kişiye kendi yerine işini takip eden velisinin hakkına riayeti tavsiye ederim, hatta velisi kendisine eza vermiş bile olsa.” (Hadîs Ansiklopedisi, Kütüb-i Sitte, no: 7045.)
Burada bir hususa dikkatinizi çekmek istiyoruz. Her durum ve şartta sizi yetiştiren, büyüten anne babanıza bakmanızı, onu himaye etmenizi isteyen İslâm sadece bir durumu istisna kılmıştır. Eğer anne babanız Allah’a isyan etmenizi, O’na ibadet etmenizi engeller ise bu durumda onlara itaat etmemelisiniz. Çünkü onlardan evvel sizi yaratan, size can veren, türlü nimetler ile sizi kuşatan Rabbinizin istekleri daha önce gelmektedir. Fakat onları hırpalamadan, gücendirmeden sınırı korumalısınız. Hatta müşrik bir anne babaya sahip olsanız dahi onlara hürmet göstermelisiniz.
Böyle bir durumda nasıl davranmamamız gerektiğini yine hadis-i şerifler aracılığıyla öğreniyoruz:
“Esma Bintu Ebî Bekr (ra) anlatıyor: Henüz müşrik olan annem yanıma geldi. Nasıl davranmam gerekeceği hususunda Hz. Peygamberden (asm) sorarak: ‘Annem yanıma geldi, benimle görüşüp konuşmak arzu ediyor; anneme iyi davranayım mı?’ dedim. ‘Evet’ dedi, ona gereken hürmeti göster.” (Buhârî, Hibe 28, Edeb 8.)