Fıkh'ın altın çağının hemen arkasından duraklama ve gerileme-taasup devrinin gelmesinin en önemli nedeni, muctehit ulemanın siyasilerden gördüğü baskılar olsa gerektir. Can korkusu taşıyan alimler, kabuklarına çekilmek zorunda kalmışlardır. 

İşte Abdülmelik b. Mervan ve işte yayınlattığı genelgesi: "Bana bundan sonra kim Allahtan korkmayı tavsiye ederse, yemin ederim ki onun boynunu vuracağım."

Evzâî, hocası Ebu Hanife ile beraber olmalarının kendilerine ölüm getireceği endişesiyle nasıl korktuklarını anlatır.49 Ebu Hanife'nin fetva vemekten men edilmesi, zalim siyasetçilerin uygulamalarından sadece basit birisidir.(Bağdadî, Tarih-u Bağdad, 13/356’de naklen A. Yaman, age. s. 192-193)

Ya imam Muhammed’in başına gelenler? Kitabında İslamın hükmünü yazdı diye bakın nasıl az daha kellesi gidecekti:

Serahsî'nin İmam Muhammed'in öğrencisi Muhammed b. Semâa'ya dayanarak verdiği bilgiye göre İmam Muhammed "Kitabu’l İkrah"ı yazıp da zorlama ile alınan bey'atin ve yapılan yeminin geçersizliğini beyan edince, onu kıskananlar halifeye çıkıp "eş-Şeybani senin hırsız ve haksız  olduğunu yazıyor." diye ihbar ederler.

Buna çok kızan halife kendisini çağırtır. Önce vezirin hışmına uğrayan eş-Şeybani durumu izah etmeye çalışırken işin akıbetini kavrayan İbn-i Sema'a süratle O'nun evine yönelir. Evin kuşatıldığını görünce, komşu duvarlardan atlayarak içeri girer ve söz konusu kitabı aramaya başlar. Nihayet bulur bulmaz  polis kordonunu yarıp kitabı koruyamayacağı için  onu derhal evin kuyusuna atar ve kendisini de gizler.

Bir süre sonra eve baskın yapılır. Kitaplar teftiş edilir. Fakat iddia edilen kitap bulunamaz. Bunun üzerine halife, imamdan özür diler ve hediyeler vererek uğurlar.

Günler sonra eş-Şeybani tekrar aynı kitabı yazmaya niyetlenir. Ama yaşanan olayın hatırası buna engel olur.

Bir müddet sonra kuyusunun su renginin bozulduğunu gören İmam kuyuyu temizletmek üzere işçiler tutar. Kuyuya inen işçiler, bu arada taşların arasına sıkışmış ve hiç su almamış kitabı da bulup  çıkarırlar. Artık kitabına kavuşan İmam Muhammed gizli gizli üzerinde çalışmaya başlar ve nice zaman sonra onu kamuoyuna sunar.( Serahsî, Mebsut, 24/40. Krş. A. Yaman, age.s. 99)

Bu satırları kitabından okuduğumuz Serahsi de, yöneticilere yaptığı samimi nasihatlar dolayısıyla hapse atılmış, Cuma namazından, ailesinden, çocuklarından, kitaplarından mahrum bırakılmış, esir muamelesine maruz kalmıştır.

İlim için özgür bir ortam gerekir. İslam dünyası hilafetten saltanata geçince, bu özgürlüğü kısmen kaybetti. Bu yüzden bizde özel hukuk çok geliştiği halde, maalesef kamu hukuku o kadar gelişememiştir. Bu çağda yeniden İslamî bir yönetime giderken, bir zamanlar kaybettiklerimizi yeniden kazana kazan gideceğiz inşallah.