Balkanlar, (tarihteki diğer isimlendirmelerle Güneydoğu Avrupa, Avrupa Türkiyesi veya Rumeli-i Şahane) Avrasya’da kuzey-güney geçiş hattında olması münasebetiyle jeopolitik, doğu-batı ekseninde etnik ve kültürel özellikleri sebebiyle dejeokültürel önemi büyük bir bölge. 

Bölgenin etnik ve coğrafi yapısı sebebiyle Osmanlı Devleti dönemindeki istikrar süreci Osmanlı’nın Balkan Savaşı sonrası bölgeden çekilmesiyle kesintiye uğramış, Soğuk Savaş döneminde ise statik dengenin etkisiyle yeniden tesis edilmişti. Soğuk Savaş sonrasında ise bir kez daha çatışma ve bölünme sürecine giren Balkanlar bölgesinde, şimdilerde, kalıcı bir barış ve istikrar düzeninin temin edilmesi için hâlâ arayışlar sürüyor diyebiliriz.  

Türkiye’nin Balkanlarla tarihi münasebetleri ve Balkan halklarıyla olan derin akrabalık bağları, asırlardır devam eden kaynaşma ve etkileşim, bölge ülkelerinin ve bölge halklarının işbirliğini tercihe bağlı bir seçenek olmaktan öte zorunluluk derecesinde ve sürekli olarak gerekli kılıyor. Bu ilişkilerin niteliği ise duygusal ve geçici olmamalı; bilakis daha rasyonel temellere oturan, sürdürülebilir bir işbirliği zemini tesis edilmeli. Tesis edilecek işbirliğinin sürekliliği, çapı ve niteliği oranında bölge istikrarı, güvenliği ve barışı hem kalıcı olacak hem de kalite kazanacak... 

Türkiye’nin iki kutuplu dönemde statik bir hal alan ve düşük yoğunluklu seyreden bölgeyle ilişkileri ve bölgeye ilgisi Soğuk Savaş sonrası Bosna Hersek krizi ile birlikte ivme kazandı ve o tarihlerden bu yana geçen yirmi senede hemen her sahada ve ölçekte genişledi. Siyasi ve ekonomik ilişkilerin zayıfladığı dönemlerde bile göçler ve sosyal etkileşim inişli-çıkışlı bir grafikle devam etti.

Son yıllarda oldukça yoğunlaşan resmi ve sivil kurumların bölgeye alakası sevindirici olmakla beraber olması gereken noktaya göre hayli yetersiz denilebilir. Bölgeye yönelik projelerin yetersizliği bir yana ilgili kurumlar arasındaki koordinasyon ve iletişim istenen düzeyde olmadığı için dağılımı da stratejik bir görünüm arz etmemekte. Bu sebeple, bazı bölgelerle temas ve işbirliği yok denecek kadar az veya hiç yokken bazı bölgelerde yoğunluk göze çarpıyor. Bununla birlikte Balkanlara yönelik çalışma yapmak isteyen, hazırlık safhasında olan, çalışma yapan kurum sayısı günden güne artıyor. 

Balkanların siyasi, ekonomik ve sosyokültürel önemi, bölgeyle olan temas ve işbirliği zeminlerinin geçmişe göre daha müsait olması, bölge barışının ve istikrarının hayati önemde olması ve hâlâ da kırılganlığını muhafaza etmesi Balkanlara yönelik hassas, derinlikli ve detaylı bir saha çalışmasını ve stratejik bir zihniyetle güçlü temas ve işbirliği mekanizmalarının tesis edilmesini zorunlu kılıyor. 

İşte bu motivasyonla, yaklaşık bir sene önce Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle başlayan bir proje var: Balkanlarla Sürekli İşbirliği ve Temas Projesi. (İrtibat ve bilgi için: www.balkanisbirligi.org)

Sekiz ülkeyi kapsayan birinci kısım temas programlarının tamamlandığı ve ilk etabı iki sene sürecek proje ile detaylı ve gerçekçi bir Balkanlar fotoğrafının çekilmesi ve stratejik bir proje havuzunun oluşturulması hedefleniyor.

Nisan 2015’te tamamlanacak proje süresince gerçekleştirilecek şûrâlar ve kurulacak mekanizmalarla önümüzdeki on yılların stratejik yol haritası da büyük oranda çizilmiş olacak. 

Stratejik bir akılla çizilecek yol haritası ve yönetilecek ilişkiler ancak gelecek yıllarda Balkanlar’daki barış ve istikrar zeminini hazırlayabilir. Bu anlamda çok başarılı bir proje Balkan İşbirliği Projesi. 

Emeği geçenlere tebrikler.