Ebu Hanife’nin Ramazan ayından sonra gelen, şimdi içinde bulunduğumuz bu Şevval ayında tutulması tavsiye edilen altı gün oruç hakkında “mekruhtur” demesini ilk defa Şevkanî’nin “Neylü’l Evtar” isimli hadis ahkamını, ya da ahkam hadislerini anlatan o güzel eserde okumuştum. Oysa bizim bütün ilmihal kitaplarımızda tam tersi, bu oruç tavsiye edilmekteydi.

“Acaba Şevkanî yanıldı mı?” diye kalktım, bu konuda yazılmış en büyük eser olan “İ’lâ-i Sünen” isimli muhteşem esere baktım. Evet, Şevkanî haklı idi. İmam bu konudaki hadisleri görmemiş veya delil olacak kadar sahih bulmamış olabilir. Ama bir müctehid talebesi olan İmam Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî bu konuda ona muhalefet etmiş ve daha sonra mezhepte fetva hep ona göre verile gelmiştir.

Şevval ayında tutulması tavsiye edilen altı gün oruç hakkında hadis kitaplarında şu rivayetler yer almaktadır:

“Her kim Ramazan orucunu tutar da sonra ona Şevval’den altı günü eklerse bütün sene oruç tutmuş gibi olur.” (Müslim, Sıyâm, 204 (1164)

“Kim Ramazan orucunu tutar ona Şevval’den altı gün daha eklerse tüm seneyi oruçlu geçirmiş gibidir.” (Tirmizi, Sıyam, 53)

“Bir kimse ramazanı oruçlu geçirir, sonra peşinden Şevvalden de altı gün tutarsa, tüm sene oruç tutmuş gibi olur.” (Ebu Davud, Savm, 58)

“Kim Ramazan (orucunu tutar ve) bayramdan sonra altı gün oruç tutarsa, onun tutmuş olduğu oruç, yılın tamamının orucu olmuş olur. Kim iyilik işlerse, ona o iyiliğin on misli verilir.” (İbn Mace, Sıyâm, 33)

Bu hadislere dayanarak İmam Şafii, Ahmed b. Hanbel, Davud-u Zahirî ve daha bir grup âlim, Şevval ayındaki altı gün orucun müstehab olduğu görüşündedirler. İmam Ebû Hanife, İmam Malik ve Ebû Yusuf ise Şevval ayında altı gün oruç tutmanın mekruh olduğu görüşündedirler.

İmam Malik’in Muvatta‘daki beyanına göre, bu orucu mekruh saymasına sebep, kendisinden evvel bu orucu tutan hiç kimse olmadığı için bu orucun bid’at oluşudur. İmam Malik ayrıca cahil insanların bu orucu da Ramazandan kabul etmelerinden korktuğunu söyler. İmam Malik’in büyük eseri olan “Muvatta”da, oruç bahsinin son bölümünde yer alan şu açıklaması gerçekten çok şaşırtıcıdır:

“Ramazan bayramından sonra altı gün oruç tutan hiçbir âlim ve fakih görmedim. Seleften hiçbirinden de bu konuda bir rivayet bana gelmedi. Ancak âlimler, bazı cahillerin bu altı günü Ramazana dâhil etmelerinden ve bir bid’at uydurmalarından korkarak bunu mekruh bulmuşlardır. Şayet âlimler bu konuda ruhsat vermiş olsalardı, onların da bayramdan sonra altı gün oruç tuttuklarını görürlerdi.”

Ne var ki bu hadisler görülüp bilindikten sonra bir çok Hanefî ve Malikî kitaplarında Şevval ayında altı gün oruç tutmanın mendup olduğu söylenir. Bu, sonraki âlimlerin görüşleridir ve fetva da buna göre verilmiştir.  İbn Abidin “sonra gelen Hanefi âlimlerinin bu altı günün orucunda bir sakınca görmediklerini” söyler. Artık bu konu Hanefilerce sanki tartışmadan çıkmış gibidir.

Netice olarak diyebiliriz ki, İslam ulemasının çoğuna göre Şevval ayında altı gün oruç tutmak menduptur. Bu orucun peşi peşine veya fasılalarla olması arasında fark yoktur.

 Bir yıllık sevap meselesine gelince, gelecek yazıya kalsın inşallah, olmaz mı?