Bu başlık, 29 Mayıs Üniv. Kur’an Araştırmaları Merkezi (KURAMER) tarafından Prof. Dr. Yusuf Şevki YAZUZ’un editörlüğünde yeni yayımlanmış bulunan çok yazarlı bir kitabın adı. Üç bölümden oluşan eserin ilk bölümünde “İslâm öncesi dönemde vahiy ve peygamberlik”, ikinci bölümünde “İslâm’da vahiy ve peygamberlik”, üçüncü bölümde de “Batı felsefesinde vahiy” konuları işlenmiş.

Esere yazdığım “Sunuş” yazısını -küçük değişiklikler yaparak- sizlerle paylaşmanın yararlı olacağını düşündüm.

***

Kur’ân-ı Kerîm’i mümkün olduğunca murad-ı ilâhîye en uygun bir şekilde anlamak için öncelikle ilâhî vahyin mahiyeti, insanlığa ulaşması ve hitap tarzıyla ilgili belli bir bilgi ve fikir altyapısının oluşması gerektiği açıktır. Bu sebepledir ki, KURAMER’in yürüttüğü araştırma projelerinin temel bölümleri arasında, dinin özüyle ilgili olan “varlık, bilgi ve insan” ile “vahiy ve peygamberlik” konuları da bulunmaktadır. KURAMER, ilk konuya dair Kur’an’ı Anlamanın Fikrî Arka Planı: Varlık Bilgi İnsan başlıklı kitabı 2017 yılında yayımlamıştı. İşte Vahiy ve Peygamberlik başlıklı kitap onun devamı ve tamamlayıcısıdır.

Kur’an’ı anlamada “vahiy” ve “peygamberlik” bilgisi neden önemli?

Çünkü ilâhî din -başta İslâmiyet, Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi kitabî dinler- vahiy ürünüdür; insanoğlu o dini vahiy yoluyla öğrenmiştir. Yani Yüce Allah, din ve dünya hayatımıza dair mesajını ve muradını, çoğunlukla bir aracı (mesela Kur’an’ı Cebrâîl/Cibrîl) vasıtasıyla ya da doğrudan, özel olarak seçtiği, ‘resûl’ ve/veya ‘nebî’ (peygamber) adını verdiği elçisinin kalbine indirmiş yahut ilham etmiştir. Peygamber de aldığı vahyi zapt edip, duyurması gerekenlere duyurmuş; böylece Allah’ın mesajının peygamber vasıtasıyla insanlığa iletilmesi süreci tamamlanmıştır. Bu nedenle, ilâhî dinleri anlayabilmek için “vahiy” ve “peygamberlik” kavramları üzerine yoğunlaşmak gerekmektedir. Diğer bir anlatımla bir kutsal kitabı, dolayısıyla onun içerdiği dinî bildirimleri, bilgileri, haberleri, buyrukları ve hepsini birlikte ifade eden “din”i anlamak için önce “vahiy ve “peygamberlik” kavramlarını anlamaya ihtiyaç vardır. Bu anlama çabası, dinin dayandığı merkezî kavramlardan olan “vahiy ve “peygamberlik” hakkında genel bir tasavvur verecektir. Bu tasavvur olmadan din anlaşılamaz.

Öte yandan, “vahiy” ve “peygamberlik” kavramlarını ve sonuçta ilişkili oldukları kutsal kitabı, onun içerdiği dini doğru anlamak için bir adım daha atarak, bu iki kavramı ait oldukları dinî kültürdeki anlamlarıyla, kendi semantik dünyaları içinde kavramak gerektiğine dikkat çekmeliyiz. Bu açıdan -sözgelimi- Hıristiyanlık kültüründeki “vahiy ve “peygamberlik” tasavvuruyla Kur’an’ı, İslâm’ı ve Hz. Muhammed’in konumunu anlama çabası kesinlikle yanlış sonuçlara götürecektir. Oryantalistlerin İslâm, Kur’an ve Hz. Peygamber hakkındaki yanlış değerlendirmelerinin önemli bir kısmı buradan kaynaklanmaktadır.

***

Vahiy ve Peygamberlik başlıklı kitapta, her biri alanın seçkin uzmanlarınca yazılmış on altı bölüm bulunmaktadır. Bunlar dikkatlice okunduğunda değişik din, kültür, mezhep ve felsefelere, özellikle de Kur’an ve Sünnet’e ait “vahiy ve “peygamberlik” tasavvurları hakkında toplu bir bilgi ve fikir edinmek mümkün olacaktır. Bu birikimin, en başta Kur’ân-ı Kerîm’i doğru anlamada önemli bir imkân oluşturacağına; dahası, genel olarak dinlerin kutsal kitapları, bu kitapların taşıyıcıları olan peygamberlerin özellikleri ve misyonları hakkında zengin bir bilgi temeli ve bütüncül bir bakış açısı geliştireceğine inanıyorum.

Nitekim geçmişte de İslâm âlimleri ve düşünürleri, Kur’an’ı doğru anlayıp doğru yaşamak için ihtiyaç duyulan konularda zengin bilgiler üretmişler ki, bu bilgiler içinde Müslümanlarda doğru bir vahiy ve peygamberlik tasavvuru oluşturmaya yönelik olanlar önemli bir yer tutar.