Her canlı gibi insan da doğum ile eceli arasında bir ömür yaşar. Maddi yönden benzer bir yaşantı olsa da, manevî yönden bu yaşantı adamına göre çok farklılık, derinlik, yoğunluk, zenginlik arz eder.

Bu yüzden herkesin hayatta aldığı zevk kadar edindiği bilgi, beceri, tecrübe gibi değerler birikimi de bir değildir. Bazıları küçük dünyalarında kendi çaplarında mutlu veya mutsuz basit bir hayat sürerken, kimileri de çalışıp çabalaması yanında hayatın kendilerine sunduğu imkân ve şartlarla bir ömre birkaç ömrü sığdırabilirler mutlu ya da mutsuz olarak.

Eğitimciler, “iki çeşit yaşantı var” derler. Bunlardan birisi “yaşanılmış yaşantı”, diğeri ise “kazanılmış yaşantı”. “Yaşanılmış yaşantı” şu bildiğimiz hayatı yaşamaktır. Yani biz ve çevremizle olan tabii ilişkilerimiz. “Kazanılmış yaşantı” ise “eğitim ve öğretim” ile kazandığımız bilgi, beceri ve nihayet tecrübelerimizle hayatı yaşamaktır. Eğitimcilerin çabası da zaten insanlığa böyle bir yaşantı sunmaktır.

Burada din bilginleri ve ahlakçılar da eğitimciler gibi düşünür. Eğer bir hayat “kazanılmış yaşantı” haline dönüşmemişse, o eğitim amacına ulaşmamıştır. Eğer bilgi bireyde amele dönüşmemişse, bir davranış değişikliği meydana getirmemişse, sırf zihinde bir yük olarak kalmışsa, ne faydası vardır?  Boşuna zaman ve emek israfıdır. Rabbimizin “büyük büyük kıymetli kitapları yüklenmiş eşek” teşbihi (Cuma, 5.) ne kadar güzel ve anlamlıdır!  Yine bu manada “Faydasız ilimden Allah’a sığınırım” der Sevgili Peygamberimiz (s.a.s.). (Tirmizî, Daavât, 68)  

Bütün bunlar düşünüldüğünde aslında her yaşantı başkaları için de bir fayda kaynağıdır. Kimi onun ilminden, kimi sanatından, kimi tecrübesinden faydalanır. Kimisi onun kazançları ile hayatını değerlendirir, zenginleştirir, güzelleştirir. Kimisi de başkalarının başına gelen felaketlerden kendisine bir ders çıkarır, hatalarını, günahlarını ibretle izleyerek o veya benzer durumlara düşmemek için çabalar.

Bu açıdan bakıldığında bir ilham kaynağıdır başkaları, bir örnektir olumlu ya da olumsuz. Başkalarını tanımak, ama yüz yüze tanışarak sohbet etmek, ama kitaplardan okuyarak tanımak, işte bu bakımdan çok önemlidir, çok verimlidir.

Bu konuda da insanlara faydalı olmayı düşünür müsünüz?