İspanyalı Katolik papaz Bartolome de las Casas, Kızılderili Katliamı adlı okunası kitabında 1508 notları olarak Haiti adasına dair şöyle diyor: “Ben buraya vardığımda ada halkının mevcudu Kızılderililer dahil sadece 60 bindi. 1494’ten 1508’e kadar öldürülen insan sayısı ise 3 milyon. Bu insanlar, işgalcilere karşı verilen savaşlarda, köle iken ve maden işlerinde hayatlarından olmuşlardı. Fakat gelecek nesillerden kim bu yazdıklarıma inanır ki?”
O zamanlar adanın yerli halkına Arawaklar denirmiş. Kristof Kolomb’un 1492 keşfinden sonra buraya Hispaniola adı verilmiş. Küba’nın doğusunda yer alan ada diğerleri gibi İspanyollar başta olmak üzere yeni dünyaya akan Avrupalı doymazların güzelliğine ilk hücum ettikleri geçiş noktalarından biri olmuş.
3 milyon veya daha az sayıdaki sakin insan, o doymazların eliyle ölmüş. Ada, o gün bugündür fakir. Batı yarım kürenin en yoksulu. 28 bin km2’ye yakın küçük bir toprak ve 10 milyon nüfus. Adayı Dominik Cumhuriyetiyle birlikte paylaşıyor. Diğer adı Ayiti. Latife gibi gelebilir ama “Ay” Kızılderili dilinde de “ay”dır. Mümkündür ki ismi Türkçe Ayiti olabilir. Karaip denizindeki işbu Haiti yahut Ayiti, bölgede ABD’den sonra ikinci olarak cumhuriyet rejimini seçmiş devlettir. Ne var ki etiket değişikliği ona refahı getirmemiş. İlk işgalci İspanya, işgalciler Hollanda, Danimarka vs. vs... krallık, Haiti, cumhuriyet. Demek ki ne tek başına cumhuriyet fazilettir ve ne de krallık. Fazilet, esas itibariyle insanın insanca yaşayabilmesinde.
6.5 milyar dünyalı yeryüzünde bir de Haiti diye bir yer ve güzel adanın garip insanları olduğunu yeni fark etti. Peki bu dünyanın varlıktan semirmiş milletlerinin darlıktan kaburgası sayılan insanlarını görebilmesi için illa zelzele olması, 50 bin kişi ölmesi, 250 bin kişinin yaralanması, 1 milyonun evsiz kalması mı lazımdı?
BM’nin açıklamasına göre tarih bu çapta bir felaket yaşamamış. Adada ölüler gömülemiyor, talan ve yağmalar önlenemiyor. Türkiye, 1 milyon dolar nakdi yardım, 10 ton ilaç 20 ton gıda yardımı yaptı. Kızılay ve Türk yardım ekipleri orada. Dünya Haiti’de gösterdiği fedakârlıklardan dolayı Türkleri kahraman ilan etti.
Çünkü Haiti’yi en iyi biz anlarız.
Biz, çok depremlerle sarsılmış bir ülkeyiz.
Biz halden anlarız.
Anlamak lazım.
Kim bilir belki Ayiti’li de kendi dilinde tıpkı Anadolu’da olduğu gibi “itin olam abe!” diyordur. Demiyor mu? Demiyorsa dedirtmemeli. İstemek zordur. İstemeden verilen değerlidir. Orada bir insanlık dramı yaşanıyor.
Manzara, insanı insanlığından utandıracak kadar kötü.