Kâzım Karabekir Paşa, İSTİKLÂL HARBİMİZ isimli eserinin 365. sayfasında diyor ki: “Van mıntıkasını teftişe çıktığımı her tarafa yazmıştım. 1. Teşrinisanide (Kasımda) Van’a geldik. Van harabezara dönmüş. Şehir kâmilen (bütünüyle) yangın yeri. Bağlarda, bir mahallede, birkaç yüz halk var. Harbi umumi bidayetlerinde (1914-1918 cihan harbi başlarında) Ermenilerin Van’da, İslâmlara karşı katliam ve yangınlarını yerinde dinledim ve gördüm.”
“Geceyi Mamahatun’da geçirdik. Burası kaza merkezi. Fakat Ermeniler geçen sene kâmilen yakmıştı. Mamahatun’da geçen sene, bir çukura doldurulup yakılan biçare Türklerin cesetlerinin olduğu yere, bir abide yapılmasını ve bir mektep (okul) inşası için lâzım gelen yardımı temin ettim.” (Sayfa 372)
Ermenilerin, 1914 yılında, Van şehrimizde, canavarları bile utandıracak derecede yaptıkları katliamlardan birkaçını da: OSMANLI BELGELERİNDE ERMENİ İSYANLARI 1909-1916) isimli kitabın, 170 ve devamı sayfalarından okumanızı istiyorum:
* “Mirhegi Karyesi (köyü) Muhtarı Molla Hasan tarafından bayrak çekilerek teslim olduğu halde 27 erkek, 12 kadın, 18 çocuk ki cem’an 57 nüfus şehid edilmiş, kız ve gelinler Ermeniler tarafından götürülmüştür.”
* “Çarıksar köyünde, bir kız çocuğu, kuzu gibi kızartılarak bir süngü üzerinde bir direğe bağlanmıştır.”
* “Ahorik ile Avzerik köyleri arasında, elleri karınlarında mesaneleri ağızlarına sokulmuş olduğu halde bulunmuştur.”
* “Kavlik’te 7 yaşında Fatma ile 9 yaşındaki Gülnaz’a tecavüz edilmiş 70 yaşındaki Alo’nun çene kemikleri kırılarak, mesanesi ağzına verilerek öldürülmüştür.”
* “Astuci köyünde Kemo isimli şahsın karısı Zeliha, ekmek pişirirken bastırılmış, 6 aylık kızı, gözü önünde fırında kızartıldıktan sonra, etinden yemesi için zorlanmış, Zeliha direnince sağ bacağı fırında yakılarak öldürülmüş, köyün diğer çocukları tezek yığınları arasına konularak yakılmışlardır.”
* “Heretil köyünde Hacı Osman isimli şahıs katledilmiş, 3 kızı ile 2 gelini alçakça tecavüze uğradıktan sonra öldürülmüşlerdir.”
* “Halilağa Mahallesinde, Nalçacıoğlu Ethem, harbde bulunan üç kardeşi ve 15 nüfus aileleri ve Şatak Sandık Emini Vehbi Beyin zevcesi, pederi ve amcası Yusuf Bey katledilmişlerdir.”
* “90 yaşında mahalle imamı İsa Efendi ve 70 yaşında Rasih Ef. ve Hayratiye imamı Hacı Derviş Ef. birer merkebe (eşeğe) irkab edilerek (bindirilerek) teşhir ve sakalları tıraş ve çirkapla telvis edilmekle beraber (pislikle iğrenç duruma getirilerek) vücutları yavaş yavaş yaralanarak şehid edilmişlerdir.”
* “Şamran Mahallesinde ikiyüz kadın, tecavüz edildikten sonra çocuklarıyla birlikte öldürülmüşlerdir.”
* Üç yüz nüfustan ibaret bulunan Şeheyne köyü ahalisi, Van’a hicret ederlerken Zive karyesine ilticaya mecbur tutulmuş, ikiyüz nüfuslu Zive karyesinde genç nisvân (kadınlar) tefrik edilerek, erkekleri tamamen katlolunduktan sonra, ihtiyar kadınlar ile sıbyanı da (çocukları da) câmiye doldurularak câmi ile beraber ihrak edildikleri (yakıldıkları) bir surette kurtulan Kürd İbrahim ve Şükrü’nün oğlu Mustafa, diğer Reşid’in oğlu Hakkı’nın ifadeleri ve mezkür karyeler ahalisinden kimseye tesadüf edilememekle ta’ayyün etmektedir (anlaşılmaktadır).”
* “Timar Nahiyesi tamamen, Erçek ve Havasor nahiyelerinin yüzde yetmişi katlolunmuştur. Mendan karyesinde (köyünde) kırkbeş nüfus nişan hedefi ittihaz (seçilerek) şehid edilmişlerdir.”
* “Gevar Telgraf Müdürü Hakkı Ef. zevcesi cebren bir Ermeni’ye verilmiş ve davul ve zurna ile teşhir edildikten sonra pederiyle beraber Rusya’ya gönderilmişlerdir.”
* “Van’ın tahliyesi esnasında sefinelere irkab edilip (Gemilere bindirilip) fırtına dolayısıyle Erciş, Adilcevaz kazası civarına yanaşan halk, Ermeniler tarafından abluka edilerek kadın ve çocuk dahil olmak üzere dörtyüz nüfus kurşunla itlâf olunmuştur (öldürülmüştür).”
Van’daki Ermeni vahşeti bu kadar mı? Yüreğiniz dayanırsa OSMANLI BELGELERİNDE 4 ciltlik ERMENİ İSYANLARI’nı okuyunuz bakalım!