Aranan valinin Erzurum’da bulunması asla bir tesadüf değil!
Unutulmaması gereken bir tarihi unutmuştuk, bir torun vesilesiyle hatırladık.
Evet “Erzurum Kongresi” unutulmuştu. Son defa 28 Şubatçılar Erzurum Kongresi’ni parlatmışlardı. Tek adamın kurtarıcılığı üzerine kurulmuş modern bir efsane uğruna...
Asker kahraman/kurtarıcı, her şeyin rağmına ve misyon uğruna İstanbul’u terk etmiş, Samsun’a çıkmış ve Erzurum Kongresi’ni toplayıp sine-i millete dönerek Kurtuluş Savaşını başlatmıştı!
Böyle bir efsanenin gerçek karşısında zerre kadar değeri yok! Gerçeği talep eden, bu efsaneyi aşarak ancak Erzurum Kongresi’nin künhüne vakıf olabilir.
Madde 1: Erzurum Kongresi’ni M. Kemal Paşa toplamadı! Aksine, o da katılmak zorunda kaldı.
Bu Kongre’yi Erzurumlular ve Trabzonlular topladı. M. Kemal Paşa gelince hüsnü kabul gösterildi. Bu hüsnü kabul boşa değildi, çünkü O İstanbul’dan, yani Payitaht’tan, Padişah’ın nezdinden geliyordu ve bir vazifeyi üzerinde taşıyordu. Bu sıfatla kongre başkanı seçildi.
Üyeler “sine-i millete dönmüş” Mustafa Kemal Paşa’ya“Üstündeki üniformayı çıkar sonra riyaset kürsüsüne çık” diye itiraz etti ve Paşa milletin temsilcilerinin arzusuna uydu.
Nutuk’ta Erzurum Kongresi ile ilgili olarak Paşa’nın konuşmasında yer verilmeyen şu iki paragraf bilhassa önemlidir:
“Anadolu’daki memuriyetime, bilhassa İngilizler tarafından hazm ü tahammül olunmayacağı ve dahilden de birçok ifsadat ve tezviratın karışacağı, daha o zaman kestirilerek; alenen, gerek Sadrazam Paşa’ya ve gerekse ricali marufa-i devlete söylenmiş ve bilhassa, Zât-ı Akdes-i Hazret-i Padişahi’ye de bilmünasebe, maruzatta bulunmuş idim.”
“Bu bâbdaki esrar (sırlar) ve muhaberatın (haberleşmelerin) ve Zât-ı Akdes-i Padişahî (mukaddes padişahın şahsı) ile geçen maruzat (arzların) ve müdavelatın (görüş alışverişlerinin), şimdilik neşri (yayını) muvafık (uygun) olmayıp, inşallahü teala, mübarek vatan ve milletin, bilfiil (fiilen) mazhar-ı necat olduğunu (kurtuluşa erdiğini) idrak edince, kitap halinde intişarı (yayını) ve o zaman bugünkü Kongre heyet-i muhteremesini (muhterem heyetini) teşkil buyuran zevat-ı kıymetdara (kıymetli kişilere) da, bir hatıra-i millî olarak takdimi mutasavverdir (düşünülmektedir).” (Fahrettin Kırzıoğlu, Erzurum Kongresi, 21-22)
Birinci paragrafta, Samsun’a çıktıktan sonra olup bitenler konusunda temsilcilere bilgi verilmektedir. Olabileceklerden yetkililer, sadrazam ve kutsal padişah haberlidir; konu onlarla görüşülmüştür!
İkinci paragraf ise, işin bilhassa gizli–kapalı, esrarengiz kısmı ile ilgilidir. M. Kemal Paşa, Padişah’la arasındaki “hususiyet”i hissettirmekte, fakat bunun fâş edilmesini şimdilik uygun bulmamaktadır. Bu ancak kurtuluştan sonra açıklanabilecek bir “sır”dır...
Erzurum Kongresi’nde ifşa edilmeyen sır, hâlâ “sır”!
Kurtuluştan sonra da sır olmaya devam etti. Kurtuluşun üzerinden bunca yıl geçti! Değişen bir şey yok.
Hayır var!
Erzurum’a Kongre’nin yıldönümü törenlerine Sürmene Delegesi Ahmet Kulakzade’nin torunu Emine Kulaç’la çocukları da davet üzerine katılmış. Havuzbaşı’ndaki törene başörtüsüyle katılan Sürmene Delegesi Ahmet Kulakzade’nin torunu Emine Kulaç, görevli rütbeli bir asker tarafından askerlerin bulunduğu yerden ayrılması için uyarılmış. Kulaç, askeri yetkilinin uyarısıyla çocuklarıyla birlikte bulunduğu yerden ayrılmış...
Buraya kadar olanlar, resmi tarihi kesintiye uğratmayacak biçimde.
Fakat, Erzurum Kongresi’ni doğru okumamızı sağlayacak bir tavır var: Erzurum Valisi Sebahattin Öztürk’ün talimatıyla bir valilik görevlisi Emine Kulaç’ın daha önce durduğu yere tekrar geri gelmesini sağlıyor...
Millet, milletin temsilcilerinin torunları ilk defa yerinden edil(e)miyor.
Bu Erzurum’da oluyor ve beklenen valinin müdahalesiyle!
Bildik suya sabuna karışmaz valilerin yerine, hakkı tutan bir vali görüyoruz sahnede. Bir yanlış olduğu zaman, gereğini yapan bir vali...
Ümitvarız: Erzurum Kongresi’nin bundan sonra esas manasına uygun şekilde kutlanması mümkün olacak!