İman ve İslâm esasları anlatılırken muhatabını iyi tanıma; kime, neyi, nasıl ve hangi üslûpla anlatma yanında, tebliğcinin üslûp ve metodu da fevkalâde önem arz eder.

İslâmiyet’te ruhbanlık, Müslümanlıkta ruhban sınıfı yoktur. Öyleyse, tebliğ ve irşad görevini “her mü’min” ifa edecektir:
“Sizler insanlar için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. İyiliği emreder, kötülükten nehyedersiniz.” 1
“Peygamberler dedi ki: ‘Rabbimiz biliyor ki, biz size gönderilmiş elçileriz... Vazifemiz, size hakkı bildirmekten ibarettir.” 2
“Peygamber’e düşen ancak tebliğ etmektir” 3 şeklinde, benzer birçok âyet ve hadiste vurgulanır, bu husus.
Takip edilmesi gereken üslûbun çerçevesi de, “İnsanları Rabbinin yoluna hikmetle ve güzel öğütlerle çağır ve onlarla olan mücadeleni en güzel şekilde yap. Şüphesiz ki Rabbin, O’nun yolundan sapanları en iyi bilendir; doğru yolda olanları en iyi bilen de yine O’dur” 4 âyetiyle çizilir. Âyette geçen “hikmet, güzel öğüt ve mücadele,” tehdit/cebir/zor yolunu değil, ikna metodunu/yumuşak üslûbu nazara verir.
Peygamberimiz (asm) bu hakikatleri fiilen ve hâl diliyle yaşayıp açıklarken, “Kolaylaştırın, zorlaştırmayın; müjdeleyin, nefret ettirmeyin” 5 tarzında yorumlar. İkna ve ispat; tergip, yani rağbeti arttırma; terhip/sakındırma; tebşir/müjdeleme ve korkutma da dengeli olmayı gerektirir.
Hiç şüphesiz, bu hakikatlerden çıkan sonuç, iman ve İslâm esaslarını anlatmada en etkili metotlardan birisi, ispat ve izah ederek iknadır. İkna, uyma/ittiba etmede önemli rol oynar ve üç esas söz konusudur:
• Tebliği verenin,
• Mesajın mahiyetinin
• Ve mesajı alanın özellikleri...
Dâî/tebliğci sahasında otorite, güvenilir, güzel/düzgün, hoş bir görünümü yanında en önemli özelliği şudur:
Mesajı akla yatkın, ispat edilir, kalp ile vicdanları tatmin edici ve ayrıntılı bilgiyi ihtiva etmelidir.

Dipnotlar:
1- Âl-i İmran Sûresi: 110., 2- Yasin Sûresi: 16., 3- Ankebut Sûresi: 18., 4- Nahl Sûresi: 125., 5- Buhârî, İlim: 12, Müslim, Eşribe: 70.