Avrupa’nın bugünkü psikolojik durumunu telâş kelimesiyle ifade ettim. Allah’a şükür, bir savaş emaresinden doğan telâş değil. Beşer tarihinin eriştiği en yüksek kitle refahının sarsılacağından doğan bir korku...
Yoksa 19. asırda dünya egemeni Avrupa, 20. asrın ilk yarısında iki defa toptan intihar teşebbüsünde bulunmakla sabıkalıdır: 1914-1918 ve aradan ancak 21 yıl geçtikten sonra 1939-1945 Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarını çıkarmakla suçludur. İki asırdan fazla süren dünya üstünlüğünü başka bir kıt’ada yer alan Amerika’ya kaptırmış, üstelik Sovyetler denen dünya tarihinin gördüğü en dehşet verici heyûlâyı oluşturmak suretiyle marifetini tamamlamıştır.
Euro adını verdiği yeni para sistemi ile doların dünya geçerliliğine ortaklık teşebbüsü, Avrupa Birliği’nden sonra kıt’anın en büyük atılımı oldu. Çok tecrübeli İngiltere, peşine iki çok gelişmiş İskandinav ülkesini, İsveç’le Danimarka’yı takarak, euroyu kabul etmedi. Kendi para biriminde direndi.
Rusya’nın istirdâd (geri alma) politikasına kapılabileceği endişesiyle, Avrupa Birliği, Sovyet’lerden kopan devletleri alelacele içine aldı. NATO’ya da üye kaydetti. Sovyetler’in minyatürü Yugoslavya’nın dağılmasında da aynı politikayı izledi. Bu politikada ABD, baş çekti. Bu yeni üyelerin çoğu eski Osmanlı eyaletleri idi, bazıları 1913’e kadar...
Ama kriz, bu ülkelerden çıkmadı. Kuruluşundan bu yana sırtını Avrupa’ya dayayarak keyif sürmeye alışan Yunanistan’dan çıktı. Hiçbir metod, Yunanistan’ı uyarmaya yaramadı. Yeniden Avrupa’dan milyar, hattâ trilyonlar iç etmeye kararlı bir çizgide ilerledi.
Krizin İrlanda, Portekiz, hattâ İspanya ve hattâ İtalya’ya bulaşmak tehlikesi, Avrupa Birliği patronluğu yapan Berlin’le Paris’i telâşlandırdı. İngiltere euro sahası dışında bulunduğuna göre, Almanya ve Fransa’dan sonra AB üyesi en büyük ekonomi sahibi İtalya’dır. Berlusconi yönetiminde bu ülke de açıldıkça açılmıştı. Yunanistan çapında bir krizin İtalya’ya ve diğer ülkelere sıçraması, şüphesiz Avrupa Birliği’nin değil, fakat euro’nun sonudur. Gerçi bu çapta bir kriz beklenmiyor. Sadece Almanya ile Fransa zorlanacaktır. Tarihin en büyük medeniyet projesi olan Avrupa Birliği’nin akamete uğraması, kesinlikle bahis konusu değildir.