Gazeteci Ufuk Güldemir (1956-2007), "çıktı" haberlerine bayılırdı. "Bilemem kim, bilmem kimin oğlu çıktı, kızı çıktı, torunu çıktı, eski eşi çıktı..." İyi bilinen ilişkileri bile "çıktı" diye sunarak, sanki bir sır aydınlanmış gibi yapardı.
Ben bazı haberlerin "çıktı" diye verilmesine karşı değilim. Hatta eğlenceli buluyorum. Tabii palavra sıkmamak şartıyla...
***

Neyse... Geçen haftanın "çıktı" haberi, ünlü İngiliz yazar Virginia Woolf'un (1882-1941) karıştığı gırgır bir olayla ilgiliydi.
Virginia Stephen (Woolf), ismini Londra'nın Bloomsbury semtinden alan, entelektüel bir tartışma grubunun parçasıdır.
Günün birinde Bloomsbury Grubu'nun altı üyesi, muzip şair William Horace de Vere Cole'un önderliğinde, İngiliz Donanması'nı fena halde işletir. Dreadnought Hoax (Dretnot Aldatmacası) diye anılacak olan tertip, 1910 yılında gerçekleşir...
Önce Portland'da demirli "Korkusuz" savaş gemisi HMS Dreadnought'a, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarının (taklit) imzasını taşıyan bir telgraf çekilir: "Habeş Prensi Makalin ve mahiyeti geminizi ziyaret edecektir. Gereğinin yapılması..."
Numarayı yutan mürettebat, 7 Şubat günü, türban ve sakal takıp, yüzünü siyaha boyamış Virginia Woolf'un da aralarında bulunduğu prensleri karşılar.
Habeşistan bayrağı bulunamadığı için göndere Zanzibar bayrağı çekilmiştir ve grup Zanzibar milli marşıyla selamlanır.
Dışişleri Bakanlığı temsilcisi (Cole) ile gemiyi gezen Habeş asilleri, teknoloji karşısındaki hayretlerini sadece çevirmenleri (Virginia'nın kardeşi Adrian Stephen) aracılığıyla değil... "Bunga! Bunga!" nidalarıyla da ifade ederler.
Latince ve Grekçe kelimelerin de geçtiği uyduruk bir dil konuşan oyuncular, namaz kılmak için seccade talep edip, subaylara şeref madalyası taktıktan sonra gemiden ayrılır.
Tabii olay basına sızdırılır. İngiliz Donanması yazı ve karikatürlerle tiye alınır. Hatta bir süre sonra Londra'yı ziyaret eden Etiyopya İmparatoru'na çocuklar "Bunga! Bunga!" diye bağırır.
HMS Dreadnought, I. Dünya Savaşı sırasında ilk (ve tek) Alman U-29 denizaltısını batırdığında, gelen tebrik telgraflarının birinde, "Bunga, Bunga" yazmaktadır.
***

Velhasıl ayrıntıları epeyce bilinen, uzun yıllar esprisi yapılan bir olay bu... Yani Cole'un yazdığı bir mektubun, geçenlerde bulunmasıyla ortaya çıkmadı.
Ben aldatmacanın öyküsüne, hayatımda okuduğum en güzel incelemelerden biri olan, Dretnot: İngiltere, Almanya ve Yaklaşan Savaşın Ayak Sesleri adlı kitapta rastlamıştım ilk kez.
Robert K. Massie'nin muhteşem eserini Türkçeye, 1995'te Sabah Kitapları kazandırmıştı.
Not: 'Dretnot' kadar hacimli olmasına rağmen, su gibi akan bir başka harika kitap da... Jared Diamond'ın Tüfek, Mikrop, Çelik: İnsan Topluluklarının Yazgıları adlı eseridir (TÜBİTAK Yayınları.) İ
kisini de hararetle tavsiye ederim. Tabii Dretnot ancak sahaflarda bulunabiliyor.

İngiliz Donanması'nı madara eden ekip. En solda, 'sakallı' kadın yazar Virginia Woolf. Soldan üçüncü: Aldatmacayı organize eden şair Horace de Vere Cole.