Sû-i zan, başkaları hakkında kötü düşünme mânâsına gelir. Yani, insanların sebebi bilinemeyen ve tahkik edilemeyen bir kısım hareket, davranış ve sözlerini kötüye yormaktır.
Aile fertlerini ve cemiyetleri birbirine düşüren, parçalayan hastalıkların başında sû-i zan gelmektedir. Çünkü bu kötü haslet, ithamlara sebebiyet verir.
Bu da dayanışmayı kırar, saadetleri parçalar, hayatı zehire çevirir, sosyal münasebetleri öldürür. Çünkü, sû-i zan zaaf, imkânsızlık, acz ve kusurlardan kaynaklanan eksiklik ve yanlışlıkları “kasten” işlenmiş gibi gösterir. Bu da güveni ve hüsn-ü zanları kırar.
Sû-i zan, peşin fikirliliktir. Herkesi kötü kabul etmektir. Dolayısıyla, sû-i zannın peşin cezası, en kısa zamanda sû-i zanna hedef olmaktır.
Allah mü’minleri, sû-i zandan şiddetle sakındırır: “Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı büyük günahtır...” (Hucurat Suresi, 12.)

TECESSÜS AHLÂKDIŞI BİR OLAYDIR

Başkalarının gizli hâllerini, sırlarını, zaaflarını araştırıp ortaya dökmeye tecessüs denir.
Tecessüsün kötü bir huy, dehşetli bir hastalık, zararlı bir fiil, fena bir haslet olduğunu herhâlde her idrâk ve iz’an sahibi “içe bakış metodu”yla anlar. Zira, hiç kimse, kendi zaaf ve kötülüklerinin, hata ve kusurlarının araştırılıp sergilenmesini ve ilân edilmesini istemez.
Furkan-ı Hakîm, bizi bu çirkin hareketten şöyle sakındırır:
“Ey iman edenler! Birbirinizin gizli hâllerini ve kusurlarını araştırmayın...” (Hucurat Suresi, 12.)
Zaaf ve kusurlar gizli kaldıkça onları imha etmek kolay olur. Açığa döküldüklerinde, nerdeyse tamiri imkânsız hale gelir. O takdirde “Nasıl olsa herkes haberdar oldu!” der, işi inada döker; garaz, kompleks, kızgınlık ve nefretle de birleştirerek açıktan açığa işlemeye başlar.
Herhâlde insan olarak vazifemiz, zaaf ve kusurlarımızı değil, güzel huy ve hasletlerimizi tebrik edip ilân etmek olmalıdır.
Herhangi birisine karşı içinizde bir kızgınlık isteği gelirse, oturup bekleyin, geçsin.