Ukalâlığımı mazur görün, başlıkta mahsus Latince bir ibare kullandım. “Quo vadis?” cümlesi “Nereye?” demektir ve bu cümle Batı felsefesinde çok kullanılır. (Hikâyesini internetten öğrenirsiniz.) yani “Felsefesiz Nereye?” demek istiyorum...

Hayatı sadece “ekşın” olarak gördüğümüz heyecanlı yıllarımızda, rahmetli H. Nihal Atsız’ın,

Anlamayız hayatı felsefeyle, ilimle, 
Hayat çelik ellerle atılan zar olmalı

mısralarından mest olan arkadaşlarımız vardı. Onlara hem güler, hem de acırdık. İlahiyat fakültelerinde felsefe derslerinin azaltılacağını duyunca, “Ulan YÖK’ü Atsızcılar mı ele geçirdi yoksa?...” diye düşündüm.

İlahiyat fakültelerinde felsefe dersleri azaltılıyormuş ve bu konuda YÖK, geçen ay karar almış... Hayırlı uğurlu olsun... (Lafın gelişi öyle dedik. Yoksa felsefesiz ilahiyatların pek hayır ve uğur getireceğini zannetmiyorum.)

Felsefe yoksa, hayat da yoktur... Daha doğrusu, felsefe yoksa, hayat canlı veya cansız basit bir mekanizma olmaktan öte gidemez. Hayatı anlamlandıran, ona değer katan ve yeniden üreten etkenlerden biri felsefedir. Felsefenin önemi, dinin önemsenmemesini doğurmaz. Zaten din ve felsefe iç içe geçmiş iki sistemdir. Çünkü ikisinin de amacı “hikmet”tir.

Hayatı ve insanı (daha doğrusu tüm varlığı) hikmetsiz algılamak, onun künhüne vâkıf olmamak, varlığı mekanik bir olgu hâline getirir. Oysa ne canlılar sadece mekaniktir, ne de cansızlar!...

Dinler de felsefî sistemler de varlıktaki mekanik ötesi aşkınlık (müteâl’lik; transendental’lik) üzerinde dururlar. Felsefeyi sadece pagan kültürüne indirgemek de doğru değildir.

Felsefe, düşünme ve düşünerek üretme sisteminin genel adıdır. “Şey”lerin bizzat kendisini ve “şeyler arası ilişki”yi sorgulayarak hikmete ulaşmanın adıdır felsefe. Yani, bizzat düşünmenin kendisidir. İnsanlık, eşya ile hikmet arasındaki ilişkiyi, ancak düşünerek keşfedebilir. Elbette keşif araçlarından biri de dindir. Hatta din, hikmete giden yolu kısaltan bir yoldur ve bu konuda en şanslı insanlar, Müslümanlardır. Çünkü İslâmiyet, en mükemmel din olarak hayatın pek çok alanında hükümleri olan bir dindir. Bu açıdan, diğer hanif dinler arasında felsefeye en yakın din, İslâmiyet’tir.

“Filozofi” kavramı, her ne kadar seküler bir kavram olsa da, tasavvuf ehli dahil, Müslüman düşünürlerin yaptıkları da “filozofi”dir nihayetinde.

İçtihâd kapısını açık bırakan İslâmiyet, bununla düşünce kapısını açık bırakmış; dinin algılanması ve hayata uygulanmasını dinamik hâle getirmiştir.  Yoksa, Kur’an-ı Kerim ve hadis kitapları gibi standartlaşmış metinlerden başka hiçbir şey üretemezdi İslâm âlemi. Düşünme sistemi; yani felsefe olmasaydı, İslâm âleminde kütüphaneleri dolduran milyonlarca kitap hiç yazılmaz; sadece standart metinler tekrar edilirdi. Bu da hafızlıktan öte giden bir şey olmazdı. Hafızlık için de üniversite okumaya gerek yoktur ki!... 10-15 yaşında Kur’an-ı Kerim’i hıfzeden nice çocuklarımız var ne güzel!... Pekiiii!... Sadece hızfetmek yetiyor mu? Kelamdan hikmete geçme yolları araştırılmayacak mı? Hikmet, cümlede hep mahfuz kalıp hayata aktarılmayacak mı?

Hikmet, kelamda mahfuz kalacaksa, ilahiyatlarda felsefeye gerek yoktur... Yok... hikmet kelamın sınırlarını aşıp hayatın içine girecekse, ilahiyatlarda felsefe daha da arttırılmalıdır.

Ayrıcaaa!...
           
Felsefesizleştirilen ilahiyatlarda, “Acaba sırada tasavvuf mu var?” sorusu geliyor akla. “Sûf-sûfî-tasavvuf-tefelsüf-felsefe” ilişkisini gözden kaçırmayalım erenler!... Hani, “Felsefeden başlayalım; arkasından sufîlik ve tasavvuf da gelir.” diyenler mi var acaba aramızda? Eğer böyle bir şey varsa, onu ayrıca konuşuruz himmeti hâzır olanların huzurunda.

Bir de şunu anlayamadım: İlahiyat fakültelerinin müfredatını YÖK mü belirliyor? Yani bu konuda monopolistik bir durum mu var? Tek belirleyici YÖK ise, ilahiyatlar, nasıl “üniversite” ve “fakülte” oluyor?... Madem merkezî müfredat uygulanacak; madem özerklik-mözerklik hak getire!... Niye uğraşıyoruz?... Bağlayın kardeşim ilahiyatları Millî Eğitim Bakanlığı’na!... Biz de rahat edelim!...