Malikî mezhebinin büyük fakih ve muhaddisi İbn Abdilberr, Efendimiz (s.a.v)'in, kadının mahremsiz olarak çıkmasını yasakladığı yolculuğu anlatırken kullandığı "bir gün, iki gün, üç gün…" ifadelerinin geçtiği rivayetlere yer verdikten sonra şöyle der: "Her ne kadar zahirleri birbirine muhalif olsa da, bu konudaki rivayetler, kadının –uzun olsun, kısa olsun fark etmez– mahremsiz çıkması halinde fitneye düçar olmasından korkulan yolculuktan sakındırıldığı noktasında buluşmaktadır."1

Yine aynı mezhebin bir başka büyük fakih ve muhaddisi Ebu'l-Velîd el-Bâcî –ki konu hakkındaki görüşünü daha önce nakletmiştim–, kadının nafile hacc için çıkması konusunda İbn Habîb'den "mahremsiz çıkamaz" hükmünü naklettikten ve genel ahlakî seviyenin bozulması sebebiyle kadının üvey oğlu ile çıkmasını İmam Mâlik'in mekruh gördüğünü belirttikten sonra şöyle der: "Bazı ashabımızın zikrettiği bu hüküm muhtemelen kadının yalnız veya az sayıdaki kadınla birlikte olması durumuyla ilgilidir. Kalabalık kafileler, müştereken kullanılan umumî güzergâhlar, güvenli ve rahat yollar söz konusu olduğunda, kanaatime göre bunlar, çarşı-pazarı ve ticaret erbabı bulunan şehirler gibidir. Zira mahrem birisi veya başka kadınlar olmadan da o şartlarda yapılan yolculukta kadının güvenliği mevcuttur. Bu görüş, el-Evzâ'î'den de nakledilmiştir."2

Hz. Âişe (r.anha) validemize, Ebû Sa'îd el-Hudrî (r.a)'ın, "Kadının, yanında mahremi bulunmadıkça üç gün yolculuk etmesi helal olmaz" hadisini3 rivayet ettiği haber verilince, "Kadınların her birinin yanında mahremi bulunmuyor" dedi." 

el-Beyhakî bu rivayeti zikrettikten sonra şöyle der: "Hz. Âişe (r.anha)'nın bu sözünde, ilgili hadisin, vacip (farz) bir iş için olmayan yolculuk hakkında varit olduğuna delalet vardır. Haberin maksadının, kadının güvenliği hakkında ihtiyatlı davranmak olduğu da anlaşılmaktadır…" 4

Bütün bunlardan anlaşılmaktadır ki, kadının güvenliğinin yolculuk boyunca ve gittiği yerde herhangi bir şekilde haleldar olmadığı durumlarda meşru herhangi bir iş için yolculuğa çıkmasında bir sakınca olmadığını söyleyen Mâlikî ve Şâfiî alimler mevcuttur. 

Şâfiî mezhebinden İbn Hacer şöyle der: "… Bunu şu husus da teyit eder: Kadının tek başına yolculuktan men edilmesi hükmü, yolculuk süresiyle ilgilidir. Buna göre kadın, mesela 1 saatlik yolu bir tam günde alacak olsa, böyle bir yolculuktan men edilir…"5

Onun zikrettiği bu hüküm, Hanefî mezhebinde namazların kasrını yolculuk yapılan "mesafe" ile değil, "süre" ile ta'lil eden ulemanın görüşüyle birlikte düşünüldüğünde –ki Elmalılı merhumun böyle düşünenlerden olduğunu daha önce görmüştük– bu konuya Hanefî mezhebinden de bir cevaz çıktığını söylemek yanlış olmaz.

Zira İmam Ebû Hanîfe, kadının üç gün üç gece veya daha fazla süren yolculuğa mahremsiz çıkmasının caiz olmadığını söylediği kaynaklarda zikredilmektedir. İmam'ın bu sözünü, "sefer hükümleri için aslolan, gidilen mesafe değil, yolculuğun süresidir" şeklinde anlayan ulemaya göre, uluslararası yolculukların dahi üç gün üç gece sürmediği bugünün şartlarında kadının, dünyanın bir ucundan ötekine mahremsiz yolculuk yapmasında herhangi bir mahzur olmamak gerekir.

Netice olarak şunu söyleyebiliriz: Dert Mezhep fukahasının çoğunluğuna göre kadının, farz yolculuklar dışında mahremsiz yolculuk yapması caiz değildir. Ancak azınlık da olsa bir kısım ulema, güvenlik problemi bulunmadığı zaman bunun caiz olduğu kanaatini benimsemiştir. Bugünün şartlarında gerek uçak, gerekse otobüs yolculuklarında genel olarak güvenlik problemi bulunmadığını söylemek mümkündür. Dolayısıyla günümüzde ilim tahsili, sıla-i rahim vb. bir meşru sebeple kadının mahremi olmadan şehirlerarası ve/veya uluslararası yolculuğa çıkması bu alimlere göre caizdir.