Besin zehirlenmesi, herhangi bir yiyecek ya da içeceğin tüketimi sonucu meydana gelen enfeksiyon veya zehirlenme durumuna verilen genel isimdir.

Genellikle hijyenik yönden uygun olmayan koşullarda hazırlanan ve pişirilen besinlerde üreyen bakteriler, besin zehirlenmelerine neden olmaktadır. Çoğunlukla hafif seyirli ve kısa süreli hastalıklar olmalarına karşın, zehirlenmeye yol açan besinle ve kişiyle ilişkili bazı faktörler, hastalığın zaman zaman daha ağır seyretmesine hatta ölümcül olmasına yol açabilir. Besin kaynaklı hastalığa herkes yakalanabilir ancak bağışıklık sistemi zayıf olanlar, bebekler, çocuklar, gebeler ve yaşlılar daha duyarlıdır.

Gıda Zehirlenmelerinin Belirtileri Nelerdir?

Besin zehirlenmeleri genellikle, aniden başlar,  kontamine  olmuş besinler tüketildikten sonra hastalık belirtileri 30 dakika ile 72 saat arasında ortaya çıkabilir. İshal, bulantı, kusma, şiddetli karın ağrıları ve karında kramplar gibi sindirim sistemini ilgilendiren şikayetlerin yanı sıra, bazen  ateş  ve üşüme, kanlı dışkılama, susuz kalma, kas ağrıları, halsizlik ve bitkinlik de  görülebilir.

Besin  Zehirlenmesi  Riskini  Artıran  Faktörler  Nelerdir?

Bakteriyle temas eden et ve tavuk ürünleri,

Kümes hayvanlarının, kırmızı etin iyi pişirilmemesi.

Kusma ve ishal gibi belirtiler gösteren biriyle yemeklerin paylaşılması,

Uzun süre buzdolabı dışında bekletilen süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi,

Dondurulmuş gıdaların soğuk zincirin bozulmasından sonra tüketilmesi,

Çiğ balık ve çiğ istiridye yemek,

İyi yıkanmayan sebze ve meyveler tüketmek,

Pastörize edilmemiş süt ürünleri ve meyve suları içmek,

Pişmiş yemeklerin 1 saatten uzun süre dışarıda bekletilmesi,

Kaynağı belli olmayan sular tüketmek besin zehirlenmesi riskini artıran  faktörlerdir.

Besin zehirlenmesinin tedavisi

İshal bulantı kusma belirtilerinin ortaya çıkması ile gıda zehirlenmesinden şüphe ediliyorsa öncelikle zehirlenmeye neden olan etkenin vücuttan atılımını sağlayan kusma ya da ishal önleyici girişimlerde bulunulmamalıdır.

Tedavide en önemli nokta sıvı ve tuz kaybının karşılanmasıdır. Bu nedenle yeterli sıvı alımı sağlanmalıdır.

Kısa süreli ve az sıklıkta olan kusma ve ishallerde evde bakım yapılabilir. Bol miktarda sıvı tüketilmeli, kafein alkol ve şeker içeren sıvılardan kaçınılmalıdır. Bulantının azalması ile yavaş yavaş gıda alımına başlanabilir. Öncelikle patates ,pirinç ,beyaz ekmek, yağsız et ve tavuk ile başlanmalıdır.

Eğer 2 günden fazla süren ishal varsa, bir günde 4-5 kez dışkılama varsa, kişinin ateşi yüksekse, karın ağrısı varsa, bebeklerde ve yaşlılarda görülüyorsa,  mutlaka doktora başvurulmalıdır.

İshal ve kusmanın şiddetli olduğu , bulantı nedeniyle sıvı kaybının ağızdan yeterince karşılanamadığı durumlarda damardan sıvı verilmesi gerekebilir. Bu hastalarda hastanede gözlem ihtiyacı vardır. Çocuklarda  ve yaşlılarda özellikle hastanede gözlem önemlidir.

Besin Zehirlenmesinden Korunma Yolları Nelerdir?

Besinler güvenilir yerlerden satın alınmalıdır.

Her türlü gıda maddesi satın alırken etiket bilgisi okunmalı, üretim ve son kullanma tarihi, saklama koşullarına dikkat edilmelidir.

Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri kesinlikle kullanılmamalıdır.

Kırık, çatlak, dışkı ile kirlenmiş yumurta satın alınmamalı, yumurtalar kullanılmadan hemen önce mutlaka yıkanmalıdır.

Dondurulmuş besinleri satın alırken ambalajı altında ve içinde buz kristalleri olmamasına dikkat edilmeli, orijinal paketlerinde -18°C’de satın alınmalıdır.

Konserve satın alırken, alt ve üst kapakları şişkin, kutusu hasar görmüş, kapağı gevşemiş ve son kullanma tarihi geçmiş olanlar kesinlikle satın alınmamalıdır.

İçme sularının güvenilir kaynaklardan satın alınmasına özen gösterilmelidir.

Özellikle yaz aylarında dışarıda ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır.

Yiyecekler satın alındıktan sonra açıkta ve oda sıcaklığında bırakılmamalı, tüketilene kadar buzdolabı ısısında muhafaza edilmelidir.

Çiğ besinler ile pişmiş yiyecekler birbirine temas etmeyecek şekilde üzerleri kapalı olarak muhafaza edilmelidir.

Sebze ve meyveler iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.

Dondurulmuş besinler, buzdolabında veya mikrodalga fırında çözdürülerek kullanılmalı, çözdürme işlemi oda sıcaklığında veya kalorifer, soba üstüne bırakılarak kesinlikle yapılmamalıdır.

Kırmızı et, tavuk, balık, süt ve ürünleri gibi kolay bozulabilen riskli besinler uygun süre ve sıcaklıklarda pişirilmeli, pişmiş yemekler oda sıcaklığında 1 saatten fazla bekletilmemelidir.

Tahıllar ve kurubaklagiller nemli ve sıcak ortamlarda saklanmamalıdır.

Yemek pişirme ısısı bakteriyel etkenlerin ölmesi için 65 derecenin üzerinde olmalıdır.

Yemekler tüketilmeye yakın zamanda pişirilmeli , hemen tüketilmeyecekse hızla soğutup buzdolabına kaldırılmalı, yeniden ısıtma işlemi sık tekrarlanmamalıdır.

Besinleri hazırlama, pişirme ve servisinde kişisel hijyen kurallarına uyulmalı, eller yemek hazırlamadan önce mutlaka iyice yıkanmalı, tuvalet sonrası el temizliğine özen gösterilmelidir.

Her kullanımdan sonra besinleri hazırlarken kullanılan tüm araç gereçler ve yüzeyler deterjanlı sıcak su ile yıkanıp iyice durulanmalıdır.

Kullanılan bezler, tutaçlar ve süngerler mikropların bir yerden başka bir yere taşınması için en iyi araçlardır. Bu nedenle, her kullanım sonrası bezler dezenfekte edilmeli, ıslak ve sıkılı halde bırakılmamalıdır.

Haftaya buluşmak üzere sağlıkta kalın…