Tahsin Demiray, cumhuriyet tarihinin önemli isimlerinden biri. 1903’te doğmuş, 1971 yılında vefat etmiş.

Demiray, 1952 yılında Türkiye Köylü Partisi’ni kurmuş. Adalet Partisi’nin kuruluşunda da etkin bir rol oynamış. 1961 yılında ise İstanbul milletvekili olarak Meclis’e girmiş.

Siyasetin yanı sıra yayıncılık ve yazarlıkla da ilgilenmiş. Mesela 1923 yılında Yeni Yol mecmuasını, 1924 yılında Resimli Mecmua’yı çıkarmış. Sonra meşhur Türkiye Yayınevi’ni kurup ders kitapları hazırlamış. Yine, Yıldız, Yavru Türk, Hafta gibi dergilerin de sahibi.

Eserlerinden bazıları şunlar: Toplum Yapımıza Tarih İçinden Bir Bakış (1955), İstiklal Harbimizin Müdafaası (1969), Buhranlarımızın Temel Sebepleri (1970).

Bugün, birçok insan Tahsin Demiray’ı bilmiyor olabilir. Dünyanın, yani insanoğlunun hafızası o kadar zayıf ki, küçük bir zaman diliminde, birçok büyük şey unutulabiliyor.


Demiray’ın kütüphanesinden çıkan bazı kitaplar, işte, elimin altında duruyor. Belli ki, o da kitaba meraklı biriymiş. Mesela kitaplarının arasından Necip Fazıl Kısakürek’e imzalanmış iki kitap çıktı.

Haşim Nezihi, Ilgar isimli şiir kitabını, 23.8.1936 tarihinde Kısakürek’e şöyle takdim etmiş: “Hakiki şair Necip Fazıl Bey kardeşime saygı ve sevgilerimle...”

Ilgar, Anadolu Türk Kitap Deposu tarafından yayınlanmış. Sahibi, yani "yayan" öğretmen Fuat...

Kitapta, dönemin ruhuna ve rengine uygun olarak, Atatürk ve devrim şiirleri var. (1904’te doğan öğretmen Haşim Nezihi, 1998 yılında vefat etmiştir. Yetenekleri sınırlı olmasına rağmen, ömrünün sonuna kadar şiirle ilgilenmiştir. Ayrıca Halk Edebiyatı alanında kayda değer derlemeler yapmıştır.)

Bir diğer kitap O. Ferda Güley’e ait. Yolculuk adını taşıyan bu şiir kitabı, Kısakürek’e "Sanatına inandığım Şair’e: Beni kabul et!" diye imzalanmış. Yolculuk, Bozkurt Basımevi tarafından 1937 yılında yayınlanmış.

O. Ferda Güley, sonraki yıllarda CHP’den milletvekili olan ve Ulaştırma Bakanlığı’na kadar yükselen Hasan Ferda Güley olmasın sakın. Hasan Ferda Güley 1916 doğumlu. Kitap ise 1937’de yayınlanmış. Bu tamam. İsminin başındaki O ise, Ordulu olmasını simgeliyor olabilir. Zaten kendisi de Ordu ilimizin milletvekiliydi. (Bu kadar hafiyelik yeter.)

Yine, "Ağaç mecmuasına saygılarımla" diye imzalanan bir şiir kitabı daha var. Muhtemelen, bu da Necip Fazıl’ın kütüphanesinden çıkma. Malum; Ağaç mecmuası eşittir Necip Fazıl...

O. Turgut Yaylalı imzalı kitap, Devrim Yolunda adını taşıyor. Bir de alt başlık: "Güneşler Güneşine / Ulusal Şiirler." Asrî Basımevi, 1935-1936. Fiyatı 10 Kuruş.

Bu kitaplar, dönemin edebiyat ortamı hakkında bize çok şey söylüyor. Yaylalı, Kubilay’a da, Altı Ok’a da şiir yazmış. Güneşler Güneşi de elbette Mustafa Kemal oluyor.


Tabii bizi, esas olarak Tahsin Demiray’a imzalanmış kitaplar ilgilendiriyor. Milliyetçi ve muhafazakâr kimliğiyle tanınan Demiray, aktif bir isim olduğundan, dönemin birçok önemli simasıyla ilişki kurmuş. Mesela kaç zamandır Nurettin Topçu üstadımızın imzalı kitaplarını arıyordum. İşte, iki tanesi karşımda duruyor: Türkiye’nin Maarif Davası ve Komünizm Karşısında Yeni Nizam. Her iki kitap da Milliyetçiler Derneği Neşriyatı’ndan, 1960 yılında çıkmış. üstat, her iki kitabını da Demiray’a şu şekilde imzalamış: "Muhterem Tahsin Demiray’a..." 11.7.1960

Tahsin Demiray’a kimler kitap imzalamamış ki? Bolu milletvekilliği ve Bayındırlık Bakanlığı da yapmış olan Korgeneral Fahri Belen, Dünya Nereye Gidiyor isimli kitabını, 23 Ekim 1952’de imzalayıp göndermiş. Haritalar ve krokilerle desteklenen bu kitap, üçüncü Dünya Savaşı hakkında...

Bugün unutulan isimler arasında olan Yalçın Dağlar, Tahsin Demiray’a iki kitap birden göndermiş. Köylerimizden örnekler adını taşıyan birinci kitap, "Türkiye Köylü Partisi Kitaplığına..." diye imzalanmış. Kader Basımevi, 1951.

Siyasette Köycülüğümüz başlıklı kitap ise İstanbul’daki Nurgök Matbaasında, 1954 yılında basılmış. Bu kitap, bazı köylerimizi inceliyor. Yine, Milliyetçiler Derneği Neşriyatı’nın birinci kitabı olan Remzi Oğuz Arık Kitabı da, çıkan kitaplar arasında. Kitapta, Nurettin Topçu, Peyami Safa, Mehmet Kaplan gibi kıymetli isimlerin yazıları var. 1954 yılında Rıza Koşkun Matbaasında basılan kitabın ikinci sayfasında şu yazı var: "Milliyetçiler Derneğinin armağanı..."

Halit Fahri Ozansoy’dan Eflatun Cem Güney’e kadar birçok önemli şair de Tahsin Demiray’a imzalı kitap gönderenlerden.

Mehmet Emin Yalman’ın 1917 yılında çıkardığı Vakit gazetesinde yazılar yazan, Tercüman-ı Hakikat ve Tasvir-i Efkâr gazetelerinin yazarı, Giresun milletvekili, Matbuat Cemiyeti’nin kurucusu olan ve 21 Ekim 1956 yılında vefat eden Hakkı Tarık Us da, "Bay Tahsin Demiray’a sevgiyle" kitap imzalayanlardan. Hem de vefat etmeden sekiz ay önce.

Buraya aldığım ve almadığım isimlerin hepsi, esaslı bir hikâyeyi iki parantez arasında barındırıyor. Mekânları cennet olsun.