İngilizcesi “cognitive distorsion”... Psikiyatri terimi... “Olayları olduğundan daha farklı algılama, değerlendirme ve yorumlama” demek... Psişik analizler yapacak değilim. Zaten bildiğim bir konu da değil... Lakin, başlıktaki ifade okuduğum bir kitapta karşıma çıkınca, ne manaya geldiğini araştırdım. Manasını ve psikiyatrik bir rahatsızlık olduğunu öğrenince “etrafta bu rahatsızlıkla malul bir hayli insan var galiba” diye düşündüm. Mesela, Türkiye dış politikada tarihinin en başarılı dönemini yaşarken, yapılan proaktif hamleleri görmezden gelip dışişlerini yerden yere vuran “arkaik” emekli diplomatlar için ne düşünebiliriz? İlişkiler, krokiler, suikast planları, silahlar -neredeyse- gözümüze girerken “bu siyasi intikam oyunudur” diyerek Ergenekon’u görmezden gelenleri nasıl tanımlayabiliriz?
***
Bir de “rakamlarla çarpıtma” işinin şahikaları var ki, yazıları “tadından yenmez.” Konuya vakıf olmayan ve “coşmaya zaten hazır” okuyucuları “vay ülke satılıyor, aman kanımız emiliyor, eyvah yabancılar toprağımızı, bankamızı işgal ettiler” gazıyla hoplatan bu yazılar, acınası bir “fikir sefaleti” sergilerler. Elma ile armudu toplarlar, şap ile şekeri karıştırırlar, parametreleri diledikleri gibi eğip bükerler. Sonra da “biz finans-analiz” yapıyoruz derler. Finansı da analizi de iğdiş ederek...
***
Bu ülkede, yakın tarihin de “eğile büküle” gönyesi bozulmuş halde... Birkaç araştırmacı “resmi ezberin” haricinde bir şeyler söylediğinde statüko “hopluyor.” 20-30 yıl önce, bu ülkenin insanları “külliyen kognitif çarpıtmaya” maruz bırakılıyorlardı. Şimdi ise ister enformasyon çağı deyin, ister küreselleşmenin ittiği değişim talebi deyin, tek merkezli çarpıtmanın etkileri marjinalleşiyor. Zihnini berrak, algısını net tutabilenler, ezberlerden ve önyargılardan yakalarını kurtarabilenler hakikatlerle buluşabiliyorlar. Çarpıtılmış enformasyonun tesiri giderek azalıyor. Beni umutlandıran da bu işte...