TOBB Başkanı ekonominin durumunu “200 km hızla gitmeye çalışan ve dağılmak üzere olan Murat 124”e benzetmiş. Kuvvetli bir metafor... Ama, krizin tüm etkilerine rağmen biraz haksız bir benzetme gibi geldi bana... Sanayicinin ve esnafın, daralan iş hacimlerinden ve sıkışan nakit akışından muzdarip olduğu aşikâr... Krizden “haddinden fazla ürkütülen” insanların, “krizin gerçek etkileri”yle birleşince “çok kötümser” tepkiler verdiklerini de unutmamak lazım... Ekonomi sayılara dayanır ama psikolojik faktörlerin de -özellikle tüketim ve yatırım kararlarında- çok etkili olduğunu Başkan Hisarcıklıoğlu da biliyordur. Kimse ortalığın güllük-gülistanlık olduğunu söylemiyor; ama ekonomik durumun “felaketin eşiğinde” olduğunu söylemenin, canlanması istenen iç talebi nasıl etkilediğini de hesaba katmak gerekir diye düşünüyorum.
***
Hükümet, krizin başlarındaki söylemiyle -belki- işi hafife alıyormuş gibi bir izlenim vermiş olabilir. Ancak, Merkez Bankası’nın likiditeye yönelik doğru müdahaleleri, hükümetin bankaları rahatlatan “munzam karşılıkları düşüren” kararı, “işlemeye başlayan” varlık barışı, vergi affı, KOBİ’lere yönelik cansuyu paketleri, IMF ile son aşamaya gelen müzakereler, kamuya yeni eleman alımı kararları krizin etkilerini hafifletmek amaçlı adımlar olarak görülmemeli mi ? Amerika ve Avrupa’da devasa kurtarma paketleri açılıyor olması, aynı şiddette kurtarmaların burada olmasını gerekli kılmaz diye düşünüyorum.
***
Türkiye’nin ne çöken bankalar sistemi var, ne yok olan türev piyasaları, ne de “ucu bucağı bilinmeyen” zehirli varlıkları... Biz krizi, krizin göbeğindeki ülkelerde tüketim ve finansman kapasiteleri daraldığı için hissediyoruz. Oralarda çöken bankalar, yok olan servetler, buharlaşan varlıklar var. Burada ise daralan piyasa ve düşen iş hacimlerinin getirdiği sorunlar yaşanıyor. Midesinde reflü olan adama kanser tedavisinin gerekli olduğunu söylemek, doğru sonuç vermez ki... Daralmanın etkileri belki aylarca sürecek; şirketler ve insanlar belki aylarca bunalacak ama Türkiye ekonomisini “dağılmak üzere olan çürük bir araba” olarak görürsek, kendimize ve bu ülkenin son 5 yıldaki gözalıcı performansına biraz haksızlık etmiş olmaz mıyız?