Yılmaz Öztuna

Yılmaz Öztuna

Orta Doğu’da dış güçler

Orta Doğu’da dış güçler

Orta Doğu, tıpkı Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz kuzeyi, Kuzey Afrika gibi, vaktiyle, Osmanlı Türk cihan devletinin bir bölgesi idi. Orta Doğu’ya 19. yüzyılda İngiltere sokulmaya başladı ki, Osmanlı’nın yerine cihan devleti durumunu kazanmıştı.
Orta Doğu’da İngiltere’nin ilk toprağı, 1839’da Osmanlı’dan kopardığı Aden iskelesidir. 20. yüzyıla girerken, bugün Orta Doğu dediğimiz Anadolu’nun güneyinden başlayıp Hind Okyanusu’na dayanan büyük bölgede İngiltere’nin Aden dışında hâlâ toprağı yoktu. Fransa, başta Hıristiyan (Mârûnî Katolik) Arapların yaşadığı Lübnan olmak üzere, şuraya buraya burnunu soktuğu halde, bir toprak elde edememişti.
Ama Fransa’nın, Orta Çağ’da, Haçlılar döneminde, Fransızca Levant (Lövan) denen Doğu Akdeniz topraklarında egemenliği vardır.
Fransa, bu topraklarda bir iki asır yaşadığını hiç unutmadı. 1918 yıkımında Orta Doğu’da İngiltere ve Fransa sömürgeleri kuruldu. İngiltere ile Fransa, Orta Doğu’da Türkler gibi 900 yıl kalamadılar. Çeyrek yüzyıl zor tutundular. Fransa 1944’te çekildi. İngiltere onu izledi. Ancak Orta Doğu’da büyük İngiliz nüfuz etki ve kapitalinin yerini Amerika Birleşik Devletleri aldı. Bugün de öyledir.
Bugün Orta Doğu’da 13 bağımsız devlet var. İsrail dışında hepsi Arap devletidir. Çoğunda ABD nüfuzu egemendir. İngiltere, bu nüfuza kendi ölçüsünde ve Amerika ile paralel şekilde katılıyor. Orta Doğu’yu 900 yıl yöneten Türkiye ile zaman zaman bu bölgeye dalan İran da petrol havzası bu bölge ile ilgileniyorlar.
Bunların dışında Fransa, bir türlü Orta Doğu ile ilişkilerini kesmek istemiyor. Rus nüfuzu 20 yıldan bu yana artık bahis konusu değil. Diğer Batı devletleri, Orta Doğu ile ancak normal diplomatik ve ekonomik ilişkilerini yürütüyorlar.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yılmaz Öztuna Arşivi