Totaliter, hattâ otoriter yönetimlerden, diktatörlerden, komünizm ve faşizm belâlarından kurtulmak için halk eylemleri ansızın oluşabilir, şimdi Tunus’ta başladı. Mısır’da ihtilâl boyutuna çıkmasına ramak kaldı. O biçim yönetimlerden kurtularak liberal ve hürriyetçi açılımlara erişmek kolay değil. Demokrasiye gelince, uzun mesafe gerektirir. Şark tipi demokrasiden değil, gerçek demokrasiden bahsediyorum.
Asya, Afrika, Latin Amerika devletlerinde demokrasi epey bir zaman meselesidir. Çok şartın gerçekleşmesine bağlıdır. Ancak diktatörlerden kurtulmak, demokrasiye doğru gidilecek yolda en önemli merhaledir. Serbest ve hilesiz seçimlerle millet iradesini belirlemek de ikinci merhale.
2050’lerde bile epey Afrika, hattâ Asya devletinde demokrasi olamayacağı fikrindeyim. Hatta hiçbir zaman demokrasiye ulaşmayacak ülkeler olabilir.
Avrupa, iki Cihan Savaşı arası 1918-1939’da, 21 yıl doyasıya(!) diktatörler saltanatı yaşadı. İkinci toptan intihar çılgınlığının sona erdiği 1945’te Avrupa, diktatörler dönemini birer ikişer kapattı. Komünist diktatörler ise daha epey devam etti. Şu anda Avrupa kıt’asında hiçbir diktatör yok. 1945 aynı zamanda, Avrupa kıt’asının, Asya’dan devralıp 200 sene elinde tuttuğu dünya hegemonyasını Birleşik Amerika’ya bıraktığı yıldır.
Diktatörler genellikle silâhlı kuvvetleri yanlarına katıp onlarla iktidarı paylaşıyorlar. Ama başka sembollerle milletlerine hükmetmek isteyenler de mevcut.
Aktüel konumuz Mısır’a gelelim. Mübârek’in istifası bekleniyor. Başbakan Sayın Tayyip Erdoğan, dünkü parlak nutkunda -asırlarca aynı çatı altında beraber yaşadığımız için- “kardeş” dediği Mısır ve Tunus halklarının taleplerinin yerine getirilmesini, realist, fakat yumuşak ve çok dostça bir üslûpla vurguladı. Mısır’la ittifakını sürdürmeye büyük önem veren Washington, nükleer uzmanı Baradey’in orduya uyumlu iktidarı ile reform yapmasını isteyecektir. Her akıllı reform, erişilmesi hiç de kolay olmayan demokrasiye doğru atılmış bir adımdır.