Gündemimiz Suriye başlığını koyarken, Türkiye gündeminden değil, dünya gündeminden bahsediyorum. Zira Suriye konusu milletlerarası çapta yankılar yapacak, en çok da Türkiye’yi ilgilendirecektir.
Suriye’de halk hareketi başladı (185.180 km2, 21 milyon). Reform vaadleriyle teskin edilebileceğini sanmıyorum. Baas partisinin ilgası ile muvâzaasız gerçek muhalefet partilerinin oluşturulup yaz ayları içinde baskısız seçime gitmeleri gerekiyor. Başkan Esad, Baas’la seçime girerse kaybeder. Partisini değiştirir, programını çağdaşlaştırırsa daha fazla oy alır.
Baas “yeniden doğuş, dirilmek” demek (Osm. bâ’sü bâ’de’l-mevt). Mişel Eflak (1910-1989) adında Suriyeli Hristiyan Marksist bir Arap’ın kurduğu fikir sistemidir. Milliyetçi sosyalist olması bakımından dünyada esen demokrasi rüzgârlarına terstir. Zira Arap ırkçısıdır. Müslümanlık ikinci derecededir. Bağdad’da tümgeneral Saddam Hüseyin ve 1970’te Şam’da tümgeneral Hafîzu’l-Esed bu doktrinle askerî darbe yaptılar. Muhaliflerini kitle imhası ile yok edip hayat boyu diktatörlüklerini ilân ettiler. Bizim Hafız Esat imlâsı ile yazdığımız kişinin diktası 2000 yılında ölümüne kadar 30 yıl sürdü. Yerine 35 yaşındaki oğlu geçti.
Baasçı darbeler, vaktiyle Moskova’nın kararlı desteği ile gerçekleşti. Ama bugün bambaşka dünya şartları hükmünü icra ediyor. Leninist Sovyetler Birliği 15 devlete, onun minyatürü Titist Yugoslavya 7 devlete bölündü. Rusların elinde 15 “bağımsız ve kurucu cumhuriyet”ten 14’ü, Sırpların elinde 7’nin 1’i kaldı. Saddam’ın Irak’ı fiilen 3’e bölündü. Kuzey Irak’ta tarihin ilk Kürt devleti kuruldu. Güney Irak, İran nüfuz alanına geçti.
Bu derecede baş döndürücü olaylar cereyan ederken Beşar Esad, belki amcasının etkisiyle, İran ittifakı ile Arap dünyasından kopmak politikasını değiştirip Washington’ın mahut listesinden silinmek hızlı değişimini gerçekleştiremedi. Ayağının kaymasına ramak kalmışken, Tayyip Erdoğan’ın attığı sağlam ipe sarıldı. Zira Anadolu ve Suriye halkları aynı sosyal yapıda, aynı hayat tarzını yaşayan iki millettir. Kardeştirler. GAP projesi ve PKK karşı hamlesi ile aramız çok açılmış, Baas ideolojisi Türk karşıtlığını temel ilke kabul etmişti.
Suriye’ye tekrar ve daha da derinden yardımcı olmamız, Orta Doğu dengesinin gereğidir. Suriye’de bir iç savaş felâketine kesinlikle izin vermeyiz.