İran’la bağlantısı bakımından Suriye, 2011 Arap İhtilâli’nin en nazik ülkesidir. Bu durumu bilen Washington, çok ama çok ihtiyatlı adımlar atıyor. Zira Suriye konusu, diğer Arap ülkelerindeki gibi diktatörü baştan atıp hilesiz seçimlere gitmek tarifini çok aşıyor.
Nasıl aşıyor: Baas rejiminin tasfiyesinin şekli ve üslûbu sorunu var. İran’la bağlantısının çözülmesi meselesi mevcut. Suriye’de pek küçük bir azınlığa dayalı iktidarın kendiliğinden çekilmesi ihtimali sıfıra eşittir. Zira milletinin hesap sormasından korkuyor. Bu kadar basit...
Türkiye, güney komşusunu, Irak gibi yakılıp yıkılmaya, milyonla insanının katline bırakamaz. Böyle bir faciayı önlemek için Türkiye, doğru bir dış politika izliyor. Ama Şam iktidarı, dost sözü dinlemek yeteneğini yitirmiştir.
Herhalde 900 yıl yönettiğimiz (tastamam 402 yılı Osmanlı) bir ülkeye ilgisiz kalacak değiliz. Arapça konuşan halk yoğun derecede Türkler’le karışmıştır (Şâfiî değil Hanefî olanların tamamı Türk asıllıdır). Üstelik, Anadolu halkının yaşayışına, örfüne âdetine, zevkine, hayat tarzına en yakın bir halktır. Şüphesiz Arap âleminin seçkin bir parçasıdır. Şam, Emevîler devrinde (661-750 yılları) cihan devletine taht şehri olmuştur.
Demokrasi dünyasından askerî bir hareket beklemek, bu kuvvetli ihtimale göre tavır almak gerekiyor. İki (2) defa Irak için “biz yokuz” diyen silâhlı kuvvetlerimizin bu defa aynı vahîm hataya düşmemesi lâzım. Suriye, yabancı milletlerin askerinin cirit atıp yakıp yıktığı bir ülke olamaz.
Ama bütün bunlardan önemlisi, İran bağlantısıdır. Suriye’de radikal bir değişim, İran’ın da Batı tarzı gerçek demokrasiye daveti ile sonuçlanır. İran’da, her temayüldeki partilerin katılabileceği seçim reformu gibi bir değişim mümkün mü? Yoksa atom bombalı süper füzeli bir İran, kendi orijinal rejimini sunmayı mı tercih eder? Henüz en geniş diplomatik manevra alanı hâlâ Tahran’dadır. Fakat hareket serbestliğinin daraldığını hissedebilmek gerekir. Atom, İran’ın gücüne fazla bir şey katmaz. Pakistan’a kattı mı?